Verouderen is de grootste risicofactor om alzheimer te ontwikkelen. Vrouw zijn komt op de tweede plaats. Een 65-jarige vrouw loopt een risico van een op de vijf om alzheimer te ontwikkelen. Bij een 65-jarige man ligt dat cijfer heel wat lager: bij hem is het risico slechts een op de negen.
Menopauze
Onderzoekers vermoeden steeds meer dat de menopauze een belangrijke rol speelt bij dat verschil. Die overgangsfase, die vijf tot tien jaar duurt, gooit de lichamelijke huishouding van vrouwen door elkaar. Dat kan zich jaren later uiten in alzheimer.
Tijdens de menopauze neemt het oestrogeengehalte een duikvlucht. Dat hormoon staat in voor het hersenmetabolisme: het orkestreert alles van het transport en de opname van glucose tot de omzetting ervan in energie. Zowat 60% van de vrouwen krijgt in die periode op een bepaald punt last van cognitieve klachten. Ze raken geregeld in de war, zijn makkelijk afgeleid en vergeetachtig. Dat probleem is tijdelijk, het brein vindt manieren om te compenseren.
Eiwit in het brein
Maar het is wel een kantelpunt, zeggen de wetenschappers. Het energietekort in de hersenen valt soms samen met de vorming van plaques, ophopingen in het eiwit amyloïde-bèta. In de hersenen van alzheimerpatiënten zijn die plaques altijd aanwezig. Ook een ander eiwit berokkent schade: tau. Een laag oestrogeengehalte leidt tot meer kluwens van dat eiwit in het brein.
Preventief screenen
Onderzoekers pleiten er daarom voor om alle vrouwen preventief te screenen, net zoals dat nu het geval is voor borst- en baarmoederkanker. Miljoenen vrouwen wereldwijd kunnen immers gebaat zijn bij aanpassingen in de levensstijl. "Je geslacht, leeftijd en genen heb je niet te kiezen, maar je metabole gezondheid kan je wel veranderen - en dus ook je risico", zegt Roberto Diaz Brinton (University of Arizona) in Eos.