DNA zit in ons en in alle levende dingen. Het zit in al onze cellen, we dragen het met ons mee en we laten overal sporen achter. DNA vertelt iets over wie we zijn, onze geschiedenis en toekomst. Een hele week lang leer je bij Metro de complexe waarheid achter dit simpel drieletterwoord.
Nieuwe mogelijkheden brengen nieuwe vragen en dillema's met zich mee, als mens en als samenleving. Dat geldt ook voor de nieuwe mogelijkheden van genetica.
Als individu
Een test levert niet altijd de oplossing voor een probleem. Steeds meer genetische aandoeningen kan men opsporen via een genetische test, maar voor veel van deze ziekten bestaat er nog geen behandeling. Willen we eigenlijk wel weten welke risico's we lopen? Vertellen we het resultaat van een test aan familie? Breken we er een zwangerschap voor af? Wanneer is testen zinvol? Deskundige begeleiding is belangrijk bij deze nieuwe dilemma's. Niemand kan je verplichten om je genetisch te laten testen. Naast het recht om te weten, heb je ook het recht om niet te weten, dat is in België wettelijk vastgelegd.
Als samenleving
De NIP-test, om tijdens de zwangerschap te testen op onder meer het syndroom van Down, is in België nagenoeg gratis. Dat roept vragen op als willen we een maatschappij zonder Down?, wat is een ernstige handicap?
In België worden alle pasgeborenen met een hiel- of handprik getest op erfelijke aandoeningen. De genetische kaartjes worden na vijf jaar vernietigd, de resultaten blijven bewaard. Willen we van elke baby een genetisch paspoort? Willen we dit uitbreiden naar een volledige genoomanalyse? Wie krijgt toegang tot die gegevens? Weetje: Na de vuurwerkramp in het Nederlandse Enschede was er discussie of men de hielprik-gegevens mocht gebruiken om de slachtoffers te identificeren.
Willen we een DNA-databank om criminelen te kunnen opsporen of om iedereen snel en makkelijk te kunnen identificeren? Is dit een inbreuk op onze privacy? Bestaat er een kans op misbruik van de gegevens?
Gentherapie was ooit enorm beloftevol, maar de successen zijn beperkt. Genen repareren, vervangen of uitschakelen lukte niet zonder problemen. Met de recente ontdekking van de Crispr-methode ontvlamt de hoop weer. Genen aanpassen kan een medische revolutie betekenen, maar wekt ook de droom tot mensverbetering terug tot leven.
Genetica, waardevol of gevaarlijk?
Genetica is belangrijk, het biedt ons veel nieuwe mogelijkheden, vooral op medisch vlak. Het blijkt echter niet zo simpel als eerst gedacht. Het is alvast geen heilige graal waarmee we alles kunnen weten en oplossen. Vele nieuwe ethische vragen stellen zich en we moeten opletten voor te hoge verwachtingen. De Crispr-techniek om aan genen te sleutelen bijvoorbeeld wekt hoop op, maar zal het ooit veilig kunnen? Waarvoor willen we de techniek gebruiken? We gaan er best op een bewuste manier mee om.
