Naast de terugkeer naar de schoolbanken luidt september ook de competitiestart in het jeugdvoetbal in. Samen met de tienduizenden spelers zullen ook zo'n 3.500 scheidsrechters opnieuw wekelijks de voetbalschoenen aanbinden. Helaas beleven die niet altijd plezier aan het spelletje. Zo blijkt uit een online enquête van criminoloog Kowalewski bij 253 scheidsrechters dat 66% van de refs in het jeugdvoetbal reeds te maken kreeg met verbale agressie door spelers. Daarnaast gaf 37,5% aan al eens bedreigd te zijn geweest, terwijl bijna één op de tien scheidsrechters zelfs fysiek werd belaagd.
Winst boven plezier
Kowalewski ging via diepte-interviews met 14 personen, zowel scheidsrechters als jeugdvoetballers en -coördinatoren, op zoek naar oorzaken van de agressie tegenover de man met het fluitje.
"Een mogelijke verklaring is dat spelers zich zodanig inleven in de wedstrijd en laten meeslepen door de competitieve sfeer dat ze de regels uit het oog verliezen", aldus de onderzoeker.
Het legt volgens Kowalewski ook meteen een belangrijk pijnpunt bloot: "Spelers ervaren vaak druk om goed te presteren en leggen zo minder nadruk op het beleven van plezier. Als alles in teken staat van het winnen, durft men daarvoor ver gaan, soms té ver."
Een andere oorzaak schuilt bij de (rol van de) scheidsrechter zelf, stelt Kowalewski. "Een scheidsrechter heeft een erg moeilijke opdracht. De ref moet in een korte tijdspanne een hele hoop beslissingen nemen, die steeds één partij zullen benadelen. Heeft men als scheidsrechter een gebrek aan uitstraling, autoriteit of ervaring, dan is men helaas sneller vatbaar om het slachtoffer te worden van agressie."
Hoge inzet
Ook de wedstrijdomstandigheden blijken bepalend. Bij een wedstrijd met een hoge inzet, zoals een kampioenenmatch of een duel tussen rivaliserende clubs, is de kans groter dat de emoties hoog oplaaien, met agressie op én naast het voetbalplein tot gevolg. Kowalewski: "De rol van de toeschouwers is daarbij erg belangrijk. Zeker in het jeugdvoetbal zien we dat een verhitte sfeer langs de zijlijn het gedrag van de spelers op het veld negatief beïnvloedt."
De supporters zijn maar één schakel in het raderwerk. Kowalewski ziet een belangrijke rol weggelegd voor de hele club: spelers, trainers, supporters, ouders en clubbestuurders. "Elk van deze personen heeft een visie op wat mag en niet mag op een voetbalveld. Die visies geven vorm aan de clubcultuur en bepalen zo de mate waarin agressie wordt getolereerd."
Om agressie uit het jeugdvoetbal te bannen moet volgens Kowalewski dan ook iedereen, van speler en trainer tot supporter en bestuurder, zijn verantwoordelijkheid opnemen.
Jens Kowalewski dingt met zijn scriptie naar de Vlaamse Scriptieprijs. Stuur ook jouw scriptie in om kans te maken op 2.500 euro en/of een artikel over jouw werk in Metro!