Batman is niet de eerste superheld die opdook in de typisch Amerikaanse stripboeken, maar hij is wel veruit een van de meest iconische. De Caped Crusader zorgt er immers al decennialang voor dat de fictieve stad Gotham veilig blijft. Zijn exploten waren al meermaals te zien op het grote scherm en momenteel worden zijn tienerjaren in beeld gebracht in de nieuwe serie Gotham. Aangezien het eerste seizoen daarvan nu op dvd en blu-ray verschijnt, besloten wij de filmische historie van de Dark Knight eens eventjes onder de loep te leggen.
Het prille begin
Niet veel later maakte Batman zijn eerste opwachting op het grote scherm, in een soort tv-serie avant la lettre. De vijftiendelige reeks Batman verscheen in 1943 in cinemazalen en bracht het verhaal van Batman en Robin die het opnamen tegen de Japanse Dr. Daka, die mensen in zombies verandert. De film verscheen tijdens de Tweede Wereldoorlog, wat te merken is aan de racistische termen tegen Japanners en de sombere wereld.
Het succes van Batman zorgde zes jaar later opnieuw voor een vijftiendelige reeks. In Batman and Robin nam het dynamische duo het op tegen Wizard, een schurk die alle voertuigen in een straal van tachtig kilometer kan overnemen.
Naar een minder sombere wereld
Na de Tweede Wereldoorlog maakten kommer en kwel plaats voor een meer opgewekte wereld. In 1965 werd de originele serie uit 1943 opnieuw uitgegeven in cinema's als An Evening with Batman and Robin. De heruitgave was zo'n succes dat in 1966 besloten werd om een televisiereeks uit te brengen.
https://www.youtube.com/watch?v=eGl6OlSczdU
De tv-serie en bijhorende film waren actiekomedies die gekenmerkt werden door een erg kitscherige stijl, inclusief uitgelaten muziek, pif' en paf' in plaats van vuistslagen en positieve boodschappen voor kinderen. Naarmate de serie vorderde werden de omstandigheden steeds absurder, terwijl de karakters alles serieus blijven nemen. In de film, waarin Joker, Riddler, Penguin en Catwoman samenspannen tegen de held, verwijdert Batman bijvoorbeeld een haai van zijn been met behulp van een haaiwerende batspray'.
Na de lange stilte
Nadat de televisieserie werd stopgezet in 1969, daalde de populariteit van de comics ook gestaag. Een absoluut dieptepunt in de verkoopcijfers werd bereikt in 1985. In 1986 verscheen de comicreeks The Dark Knight Returns, van de hand van Frank Miller. Deze stripboeken keerden succesvol terug naar een duistere wereld, waarin een 55-jarige Bruce Wayne beslist de mantel opnieuw op te nemen en zelfs Superman aftroeft.
Een script voor een Batmanfilm met een meer duistere toon circuleerde al sinds 1979 en Warner Bros. haalde het project in 1980 binnen. Nadat Tim Burton een hit had gescoord met Pee-wee's Big Adventure, haalde Warner Bros. hem binnen om zijn stempel op Batman te drukken. Burton vond dat het script dat op tafel lag te kitscherig was en was bovendien geen fan van comics. Hij raakte echter onder de indruk van de donkere en serieuze toon in The Dark Knight Returns en The Killing Joke.
Nadat Burton klaar was met Beetlejuice bracht hij komiek Michael Kaeton mee aan boord voor Batman. De fans van de comics vreesden dat een komiek betekende dat de film weer de belachelijk toer op zou gaan. Ondanks het protest ging de film toch door en in 1989 verscheen Batman na twintig jaar opnieuw op het scherm. De film was een schot in de roos, Keaton zette een sterke prestatie neer en vooral Jack Nicholson als Joker kon rekenen op bijval van de critici. Batman kreeg zelfs de Oscar voor beste production design.
Het succes garandeerde een vervolg, dat er drie jaar later kwam met Batman Returns. Danny DeVito, Christopher Walken en Michelle Pfeiffer vervoegden Burton en Keaton. De film werd nog beter onthaald door critici en was een kassucces, maar bracht minder geld in het laatje dan zijn voorganger.
Nieuw dieptepunt
De studio was teleurgesteld met de opbrengst van Batman Returns en besloot daarom een andere regisseur de kans te geven. Tim Burton kreeg de rol van producer, terwijl Joel Schumacher plaatsnam in de regisseursstoel. Keaton was het niet eens met deze beslissing en besloot de rol niet opnieuw op te nemen. In zijn plaats kwam Val Kilmer, die aansloot bij de sterrencast met Tommy Lee Jones, Jim Carrey en Nicole Kidman.
Omdat er klachten van ouders kwamen over het geweld en de duistere ondertonen in Batman Returns, werd voor Batman Forever teruggegrepen naar het luchtige sfeertje van de naoorlogse strip en de tv-serie uit de jaren '60. De film ontving gemengde reacties. De overmatige commercialisering en het lichtzinnige script werden bekritiseerd, maar het tempo en de prestaties van Tommy Lee Jones en Jim Carrey vielen in de smaak. Batman Forever was echter wel publiekstrekker en kreeg drie Oscarnominaties, waardoor een vervolg het groene licht kreeg.
De timing van Batman & Robin paste niet in het schema van Val Kilmer, die toen bezig was met The Saint. In zijn plaats kwam de charismatische George Clooney. Arnold Schwarzenegger en Uma Thurman moesten hem het leven zuur maken. Ondanks deze sterrencast werd Batman & Robin enorm slecht onthaald. Critici boorden de film in de grond voor de spottende stijl en vandaag de dag staat Batman & Robin gekend als één van de verschrikkelijkste superheldenfilms aller tijden. Toekomstige Batmanfilms die nog op til stonden werden plotsklaps geannuleerd en het genre leek ten grave gedragen.
Heropstanding van de vleermuis
X-Men en Spider-Man bewezen in het nieuwe millennium dat er wel een markt is voor superhelden. Joss Whedon kwam eind 2002 met een idee om Batman nieuw leven in te blazen, maar in 2003 kreeg Christopher Nolan de kans om de superheld opnieuw te lanceren. Hij hamerde op een donkere en realistische toon, ontwikkeling van het personage en een sterrencast. Inspiratie vond hij in The Man Who Falls, The Long Halloween en Year One.
Drie jaar later ging Nolan nog een stap verder met The Dark Knight. Die staat nu tout court bekend als een van de beste films ooit, mede dankzij de ongelofelijke vertolking van Joker door Heath Ledger. Zijn nihilistische en verontrustende uitbeelding gaat de geschiedenis in als een van de beste antagonisten ooit, al heeft Ledger het finale product nooit kunnen zien. Zes maanden voor de film uitkwam, overleed hij aan een acccidentele overdosis slaappillen. Postuum werd zijn glansrol erkend met tal van prijzen, waaronder de Oscar voor beste bijrol.
Nolan had niet gedacht dat een derde film een mogelijkheid was en wou een interessant verhaal voordat hij er zich op toelegde. Dat vonden ze met Knightfall, waarin Bane Batman letterlijk breekt. Tom Hardy werd aan boord gebracht als Bane, samen met Anne Hathaway, Joseph Gordon-Levitt en Marion Cotillard. The Dark Knight Rises was opnieuw een enorme kaskraker en breide een einde aan de Batmanfilms van Christopher Nolan.
Op het grote scherm is het ondertussen wachten tot Batman v Superman: Dawn of Justice uitkomt in 2016. Ben Affleck neemt de fakkel dan over van Christian Bale en mag het meteen opnemen tegen Superman.
Het enthousiasme rond Batman duurt in afwachting van de volgende film echter voort. In Gotham krijgen kijkers te zien hoe een jonge Bruce Wayne de moord op zijn ouders probeert op te lossen, voordat hij de identiteit van Batman op zich neemt. Ondertussen wordt het achtergrondverhaal van andere personages uit het wereldje van Batman uitgediept. Zo toont Gotham de jonge jaren van James Gordon bij de politie en het onstaan van schurken als Penguin, Riddler en Poison Ivy, terwijl de stad langzaamaan de dieperik ingaat door georganiseerde misdaad. Een must see voor fans van Batman!
