Wetenschappers van de Harvard University hebben sterke aanwijzingen gevonden naar de oorzaak van 'colony collapse disorder', ofwel bijenverdwijnziekte in het Nederlands. De bijenverdwijnziekte is een fenomeen waarbij bijenkolonies plots leeg worden teruggevonden. Zelfs de dode bijen worden niet meer teruggevonden. Volgens het onderzoek zouden pesticiden de oorzaak zijn van de bijenverdwijnziekte.
Het researchteam, onder leiding van Chensheng Lu, onderzocht achttien bijenkolonies op drie locaties in Massachusetts gedurende de winter van 2012. Vier kolonies op elke plaats kregen maïssiroop met pesticiden die neonicotinoïden bevatten. Neonicotinoïden is voor insecten een soort zenuwgas en het imiteert de werking van nicotine. De twee andere kolonies per plaats kregen niets toegediend.
In de lente van 2013 bleek dat de kolonies die neonicotinoïden toegediend kregen voor de helft verdwenen waren. De bijenkolonies die nog overbleven waren niet in de beste staat. Vaak hadden ze geen bijenkoningin of ontwikkelende bijen. De overblijvende bijen waren wel gezond en hadden niet meer of minder infecties dan de bijen die niets toegediend kregen, wat er op duidt dat de neonicotinoïden een andere biologische reactie veroorzaakt bij de bijen. Een kolonie die niets kreeg toegediend was wel volledig gestorven, maar alle dode bijen waren terug te vinden in de bijenkorf. Nadien stelde het onderzoeksteam vast dat die bijenkorf te maken had met een parasiet.
Deze studie imiteert een eerdere studie uit 2010, door hetzelfde researchteam. Toen testten ze slechts één soort pesticide met neonicotinoïden en stierf er 94% van de bijenpopulatie. Het verschil in bijensterfte kan te wijten zijn aan een strengere winter. Het is nog niet duidelijk welke rol neonicotinoïden spelen in de bijensterfte. De onderzoekers suggereren dat de pesticiden de neurologische functies van de bijen aantasten, vooral het geheugen, de kennis en het gedrag. De stress die de winter met zich meebrengt voor de bijen zou deze effecten nog erger maken. Door de neonicotinoïden zouden bijen niet meer weten hoe ze terug naar hun kolonie moeten vliegen, wat verklaart dat de imkers de dode bijen niet terugvinden.
Er is wel wat kritiek op deze studie. Zo zei de entomoloog, ofwel insectenkenner, Jake Bova tegen IFLScience.com dat het verlaten van de kolonie geen bepalend kenmerk is van de bijenverdwijnziekte. Bijen verlaten voor meerdere redenen hun kolonie en de studie onderzoekt die andere redenen niet.
James Cooper van The Examiner wees uit dat de studie gepubliceerd werd in een onbelangrijk Italiaans magazine. Hij duidt ook op het feit dat de bijenverdwijnziekte ook voorkomt in Frankrijk, terwijl neonicotinoïden daar al vijf jaar verboden zijn.
De bijenverdwijnziekte zou een grote ramp voor deze planeet kunnen betekenen. Zo zijn bijen noodzakelijk voor één derde van al het voedsel in de Verenigde Staten. Bijen zijn makkelijk te kweken en onderhouden en bestuiven een wijde variëteit van voedsel, gaande van appels en kersen tot broccoli en pompoenen. Het is dus belangrijk onderzoek, al zijn er waarschijnlijk meer factoren aan het werk dan neonicotinoïden.