Brussel is een draaischijf voor vluchtelingen. Ze moeten zich immers aanmelden bij de Dienst Vreemdelingenzaken. Daar kunnen ze hun procedure opstarten en een slaapplaats zoeken. Vlakbij heeft Vluchtelingenwerk Vlaanderen een startpunt. "We bereiken zowat 80% van de asielzoekers. We bieden hen een warme plek om even te bekomen, soep en basisinformatie", zegt Charlotte Vandycke, directeur van Vluchtelingenwerk Vlaanderen.
Vluchtelingen zijn niet vertrouwd met de regelgeving, ze worden vaak overdonderd en weten niet welke rechten ze hebben of waar ze juridische ondersteuning kunnen krijgen. Een goede begeleiding maakt het verschil. "We maakten een website met informatie in verschillende talen. Na het contact via Starpunt duiken er vaak nog andere vragen op. Onze opdracht bestaat er in om hen ze goed mogelijk door te verwijzen. Denk bijvoorbeeld aan specifieke psychosociale ondersteuning voor vluchtelingen die met oorlogstrauma's kampen", zegt Charlotte Vandycke.
Divers team
De ploeg vrijwilligers van Startpunt is heel divers. Startpunt ligt in de Brusselse Noordwijk, buurtbewoners zien dagdagelijks wat er gebeurt en willen de handen uit de mouwen steken. Ook studenten helpen mee. Vluchtelingenwerk Vlaanderen ging aankloppen bij jongeren uit het hoger onderwijs met als leuze In Brussel ontmoet je de wereld'. De oproep sloeg aan, ook omdat het een verrijkende ervaring is. "Daarnaast zetten ook vluchtelingen zich in. Zij weten wat het is en willen steun bieden aan nieuwkomers. We waarderen het engagement heel sterk, maar het valt niet te onderschatten want het is zwaar en confronterend. We komen geregeld samen om te overleggen, dan delen we ook ervaringen en gevoelens."
Betrokkenheid
Zowat dagelijks zijn er berichten over schrijnende situaties waarin vluchtelingen verkeren. Er is de vrieskou, er zijn de bootvluchtelingen en de vele drenkelingen. Hulporganisaties slaan geregeld alarm. Directeur Charlotte Vandycke: "Het gaat soms om heel pijnlijke en mensonwaardige situaties, het is goed dat daar aandacht aan wordt besteed. Het maakt veel los in de samenleving. Heel wat mensen betuigen hun steun aan vluchtelingen en steeds meer scholen en bedrijven nemen initiatieven. Het is deels een reactie op het beleid. De overheid legt restricties op wat leidt tot een negatief discours, alsof vluchtelingen een bedreiging zijn en we er nauwelijks iets aan kunnen verhelpen. Het is fijn om te merken dat niet iedereen deze machteloze houding accepteert. Velen willen een menselijk onthaal voor mensen die alles verloren zijn en een moeilijke tijd achter de rug hebben."
Op de dool
Vluchtelingenwerk Vlaanderen pleit ervoor dat de overheid haar volle verantwoordelijkheid opneemt. De organisatie ziet mensen op de dool omdat ze tussen de mazen van het opvangnet vallen. Dan gaat het bijvoorbeeld om vluchtelingen die uitgeprocedeerd zijn en een herziening willen aanvragen. Ze staan op straat, ook al vriest het. Dat is soms ook zo bij vluchtelingen die wel een erkenning krijgen, op korte termijn hun opvangplaats moeten verlaten en niet meteen onderdak vinden. "Het zijn er tientallen, wat aantoont dat er een leemte is. Onlangs troffen hulpverleners een kind van 5 jaar aan dat in het Noordstation moest overnachten. Het gevaar bestaat dat ze in handen van mensensmokkelaars terechtkomen, of andere gevaarlijke situaties meemaken", aldus Charlotte Vandycke. Vluchtelingen reageren soms heel ontgoocheld. Ze komen dikwijls uit landen waar mensenrechten geschonden worden. "Voor hen is het een schok om te merken hoe hier de ene burger het heel goed heeft en de andere volledig uit de boot valt. Ze houden ons een spiegel voor", aldus Charlotte Vandycke. Ze wijst er op dat we onze eigen geschiedenis niet mogen vergeten. We komen bijna allemaal uit families die nog niet zo lang geleden moesten vluchten voor honger, werkloosheid en oorlog. "We haalden ook heel wat gastarbeiders naar hier. Daardoor zijn we een heel diverse samenleving en dat zie je in Brussel heel duidelijk. Het is een mooie uitdaging om het verhaal van vluchtelingen daarin te betrekken."
Door Hilde Pauwels
WAT?
Vluchtelingenwerk Vlaanderen is een onafhankelijke organisatie die werkt aan een goede, humane opvang van vluchtelingen. Dat gebeurt onder meer met de Infolijn, Startpunt, sensibiliserende campagnes. Er zijn verschillende vrijwilligerswerkgroepen.
OPROEP!
Momenteel loopt de campagne Gastvrije Gemeente. Vluchtelingenwerk Vlaanderen verzamelt projecten die asielzoekers en vluchtelingen gastvrij onthalen. Overal in Vlaanderen maar ook in Brussel zijn er heel wat initiatieven. Maak je ten laatste op 28 februari kenbaar op www.gastvrijegemeente.be Je maakt kans op een Gastvrije Award en 1.000 euro.
In onze Metro Diversity-reeks laten we mensen en organisaties aan bod die zich in en rond Brussel inzetten voor diversiteit. Vandaag is het de beurt aan Vluchtelingenwerk Vlaanderen.