De technologie CRISPR-Cas9 is een soort van 'genetische schaar', die onderzoekers toelaat om zeer precies in het DNA te knippen en er stukjes uit te halen of aan toe te voegen. Op die manier kan de genetische samenstelling van dieren, planten en micro-organismen worden aangepast. "Deze technologie heeft een revolutionaire impact gehad op de biowetenschappen, draagt bij tot nieuwe kankertherapieën en zou de droom van de genezing van erfelijke aandoeningen kunnen verwezenlijken", zo staat in een verklaring van de Zweedse Academie, die de Nobelprijzen uitreikt.
"Positieve boodschap voor jonge meisjes"
Het is opmerkelijk dat de Nobelprijs naar twee vrouwen gaat: Charpentier (foto links) en Doudna (foto rechts) zijn nog maar de zesde en zevende vrouw die een Nobelprijs voor Scheikunde wonnen sinds de start van de jaarlijkse uitreiking in 1901. Bovendien zijn ze het eerste vrouwelijke duo dat samen de Nobelprijs voor Chemie wint. Charpentier zei woensdag op een persconferentie dat ze hoopte dat de overwinning een "positieve boodschap zou sturen naar de jonge meisjes die het pad van de wetenschap willen volgen, en om hen te laten zien dat vrouwen in de wetenschap ook een impact kunnen hebben door hun onderzoek."
De Franse wetenschapper Emmanuelle Charpentier is de ontdekker van tracrRNA, een molecule die door sommige bacteriën gebruikt wordt om zich te beschermen door viraal DNA te splitsen. Ze werkte daarna samen met de Amerikaanse biochemicus Jennifer Doudna aan een manier om die activiteit na te bootsen.
Lof en controverse
In haar jonge bestaan heeft de CRISPR-Cas9-techniek al een revolutionaire impact gehad op de biowetenschappen. Dankzij de techniek zijn bijvoorbeeld variëteiten van teeltplanten ontwikkeld die beter bestand zijn tegen schimmels, insectenplagen en droogte. Ook het kankeronderzoek is ermee gebaat: nog steeds worden er met behulp van CRISPR-Cas9 nieuwe kankertherapieën ontworpen. Het onderzoek naar de genezing van erfelijke ziekten met de techniek is bovendien nog steeds aan de gang.
2020 Chemistry Laureates Emmanuelle Charpentier and Jennifer Doudna discovered one of gene technology's sharpest tools: the CRISPR/Cas9 genetic scissors. Using these, researchers can change the DNA of animals, plants and microorganisms with extremely high precision.#NobelPrize pic.twitter.com/BHwD9ktsRU
The Nobel Prize (@NobelPrize) October 7, 2020
CRISPR-Cas9 is echter niet zonder controverse. Tot recent was er nog gekibbel om het patent voor de techniek, maar bekender zijn de ethische bezwaren. De Chinese biofysicist He Jiankui werd vorig jaar nog veroordeeld omdat hij twee baby's via genetische modificatie HIV-vrij had gemaakt. Omdat er nog te weinig geweten is over wat genetische modificatie bij mensen op lange termijn doet, reageert de wetenschappelijke wereld vooral erg sceptisch op de directe genetische toepassing van CRISPR-Cas9 bij mensen.