Onze planeet ondervindt de impact van de gestage toename van de uitstoot van broeikasgassen sinds de jaren 90. De luchtkwaliteit verslechtert en stikstof en fijnstof veranderen de atmosfeer in een stille moordenaar die elk jaar verantwoordelijk is voor honderdduizenden voortijdige sterfgevallen. Overal gaan fauna en flora achteruit. Volgens het WWF kan de temperatuurstijging deze eeuw nog de helft van alle planten- en diersoorten met uitsterven bedreigen.
Naast de ontregeling van heel wat fragiele ecosystemen, werkt de klimaatopwarming ook natuurrampen in de hand. Smeltende gletsjers, veranderingen in de oceaantemperatuur en stijgende waterspiegels verzwelgen hele regio's en drijven grote groepen mensen op de vlucht. Alleen al in 2017 werden 18,8 miljoen mensen dakloos door overstromingen, aardbevingen, tsunami's, stormen of cyclonen, zo berekende het Internal Displacement Monitoring Centre (IDMC). Ondanks die vaststellingen verkleint de menselijke activiteit niet. Wetenschappers voorspellen dan ook dat de verwoestende effecten in een stroomversnelling zullen komen.
Akkoorden' slepen aan
Om een plaag in te dammen die ook miljarden dollars per jaar kost, hebben 200 landen in 2015 via de Akkoorden van Parijs afgesproken om de stijging van de temperaturen onder de kritische drempel van 2°C te houden in vergelijking met het pre-industriële tijdperk. Dit historische, universele akkoord stippelt een routekaart uit om de uitstoot van broeikasgassen zo snel mogelijk te verminderen. Probleem: de beloftes van de ondertekenende landen leiden de wereldthermometer naar een stijging van + 3°C.
Op een moment dat Donald Trump de Verenigde Staten terugtrekt uit dit akkoord, slepen de onderhandelingen over het toepassingskader aan. Nochtans tonen verschillende studies dat er flink zou kunnen bespaard worden op de volksgezondheid als er een ander klimaatbeleid zou gevoerd worden. 2018 is een cruciaal jaar in de strijd tegen de klimaatverandering. De VN-klimaattop in Polen in december 2018 moet ambitieuzer zijn en het Akkoord van Parijs operationeel maken. Alle wijzers staan in het rood. Er is haast bij!
"Politici moeten coherent zijn op klimaatvlak"
Door een gebrek aan samenwerking tussen de verschillende machtsniveaus, die in de clinch liggen over netelige dossiers, is België zijn status van voorbeeldige Europese leerling kwijt in de strijd tegen de klimaatopwarming. Noé Lecocq, klimaatexpert bij Inter-Environnement Wallonie (IOE), dringt er bij de autoriteiten op aan om "klimaatsamenhang" te tonen.
"België deed het niet slecht, maar dat is verleden tijd. Na een minimum in 2014, zat de uitstoot van broeikasgassen in 2015 en 2016 weer in stijgende lijn. En volgens de laatste Europese voorspellingen dreigt ons land de doelstelling van 15% minder uitstoot tegen 2020 niet te halen."
Hoe valt die stijging te verklaren?
"Er is jammer genoeg geen echt klimaatbeleid in België. Ons land vertrouwde op een verandering van industrieel weefsel, waaronder de sluiting van verschillende staalactiviteiten. Maar de uitstoot van de transportsector, bijvoorbeeld, is blijven stijgen. Er is een structureel beleid nodig om die vervuiling tegen te gaan. En coherentie. Het gaat niet op om slagvaardige speeches over het klimaat te geven, maar tegelijk maatregelen te nemen die nog meer in de kaart spelen van de auto, de ontwikkeling van luchthavens en het luchtverkeer. Dat is pure schizofrenie.
Wordt België vertraagd door een te logge administratie?
"Ik zou eerder zeggen een te logge politiek. Het akkoord over de verdeling van de inspanningen tussen de federale overheid en de gewesten liet lang op zich wachten wegens politieke meningsverschillen. Je mag niet vergeten dat dit akkoord gaat over het bereiken van de doelstellingen voor 2020, die al bijna een decennium bekend zijn! De politieke wereld moet dringend af van die confrontatiecultuur en samenwerken. Er staat te veel op het spel. De doelstellingen voor 2030, die op Europees niveau zijn vastgelegd, verplichten België om zijn uitstoot met 35% te verlagen tegenover 2005. De verduidelijking van het stappenplan kan nu veel sneller geregeld worden."
Wat moet de prioriteit van ons land zijn?
"In het kader van de nationale energie/klimaatplannen die de Europese landen moeten uitwerken om de doelstellingen voor 2030 te behalen, zijn er veel opties mogelijk. Maar als we één concrete actie moeten kiezen om zo snel mogelijk uit te voeren, zou ik zeggen: gebouwen en ruimtelijke ordening. We hebben energie-efficiëntere gebouwen nodig, die met een minimum aan verplaatsingen bereikbaar zijn. Het is fundamenteel om te werken aan de structuur van ons grondgebied, want die bepaalt hoeveel energie we verbruiken."