Het aantal mensen dat in uiterste armoede leeft is de laatste decennia afgenomen. In 2015 moesten zo'n 836 miljoen mensen met minder dan 1,25 dollar (ongeveer 1 euro) per dag rondkomen, tegenover 1,9 miljard in 1990. De VN wil tegen 2030 deze extreme armoede uit de wereld helpen. «De snelle economische groei in landen als China en India heeft miljoenen mensen uit de armoede getild», stelt het UNDP (Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties). «Maar die vooruitgang is ook ongelijk verdeeld. En vrouwen zijn verhoudingsgewijs meer blootgesteld aan armoede dan mannen en hebben beperkter toegang tot betaald werk, onderwijs en privébezit.»
Behalve het beëindigen van extreme armoede neemt de internationale gemeenschap zich voor het aantal mensen dat in armoede leeft, volgens de criteria van elk afzonderlijk land, minstens te halveren. In België ligt de armoedegrens op 1.083 euro per maand voor een alleenstaande en 2.274 euro voor een huishouden bestaande uit twee volwassenen en twee kinderen. Volgens de FOD Sociale Zekerheid leeft 14,9% van de inwoners in ons land onder deze drempel.
Wat doen de VN?
Om die situatie te verhelpen, dringen de Verenigde Naties aan op de invoering van sociale beschermingsstelsels en -maatregelen voor iedereen. Tegen 2030, zou «een aanzienlijk deel van de arme en kwetsbare bevolkingsgroepen» hier voordeel van moeten hebben. De VN benadrukken ook de noodzaak om «basisdiensten, privébezit, nieuwe technologieën en adequate financiële diensten, inclusief microfinanciering, toegankelijk te maken».
Zowel de toegang tot financiële steun als de ontwikkeling van een sociaal vangnet zijn een belangrijke kostenpost. De VN bevelen daarom een diversifiëring van de financieringsbronnen aan, maar de nationale overheden zeggen dat hun begrotingsmiddelen beperkt zijn. De secretaris-generaal van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), Angel Gurria, meent dat «de doelstellingen zonder een bijdrage van de private sector niet haalbaar zijn, want elk land heeft zijn eigen budgettaire beperkingen». NGO's manen echter aan tot voorzichtigheid met dergelijke partnerschappen. De koepelorganisatie 11.11.11 wijst erop dat «de privatisering van openbare diensten en infrastructuur leidt tot onevenredige kosten voor de openbare sector en voor de getroffenen».
Interview
Europa heeft nog een lange weg te gaan om het risico op armoede te verminderen. «Dat lukt niet zonder echte politieke wilskracht», zegt Leo Williams van het Europees netwerk voor armoedebestrijding.
Ook Europa wordt aangemaand om de armoede actief terug te dringen...
«Dat is een interessant aspect van de Doelstellingen voor duurzame ontwikkeling: het is een alomvattend kader, dat aan alle landen in de hele wereld inspanningen vraagt. In België klopten in 2017 meer dan 150.000 mensen aan bij een voedselbank. Dat is 30% meer dan in 2012! 20,7% van de bevolking leeft met een armoederisico (een indicator die wat afwijkt van de armoedegrens, red.).»
Wat betekent armoede in Europa?
«Je leeft met een armoederisico als je beschikbaar inkomen minder dan 60% van het middeninkomen bedraagt, als je materieel ernstig tekortkomt of als je leeft in een huishouden waar weinig wordt gewerkt. In Europa geldt dat voor 23,5% van de bevolking. Het is onaanvaardbaar dat een rijk continent als het onze toestaat dat bijna een kwart van zijn bevolking in deze situatie verkeert.»
Is Europa goed op weg om dat cijfer te doen dalen?
«Het moet beter. Sinds 2008 is het aantal mensen met een armoederisico gestegen van 116 miljoen tot 117 miljoen, hoewel er verhoudingsgewijs sprake is van een zeer lichte daling van 24 naar 23,5%. Maar in 2008 had de EU zich voorgenomen dit aantal met 20 miljoen te verminderen.»
Hoe pak je dat aan?
Armoede is het gevolg van politieke keuzes. Op dit ogenblik vindt men de economische vooruitgang belangrijker dan sociale. Er is een echte politieke wil nodig om deze trend om te buigen. Over dit onderwerp hoort men soms nietsbeduidende praatjes. We hebben behoefte aan een duidelijke strategie, die alle maatschappelijke sectoren bestrijkt, van het onderwijs (incl. beroepsopleidingen) tot de arbeidsmarkt. Een concreet voorbeeld: het invoeren van een gegarandeerd minimumloon zou de situatie kunnen verbeteren. Dat moet de basis vormen voor een sociaal vangnet dat voor iedereen toegankelijk is.
Camille Goret
