Je ligt heerlijk te slapen in je bed, warm ingeduffeld, stiekem een teddybeer onder de arm. Plots word je wakker. Je ziet een schim in de deuropening staan. De schim komt dichter. Je wil bewegen, maar je kan niet. De boosaardige schaduw sluipt steeds dichter bij, je lichaam blijft verlamd.
Het lijkt het begin van een horrorfilm, maar voor sommigen is bovenstaande scène een regelmatig terugkerende realiteit. Slaapverwarring, ook wel slaapparalyse genoemd, is een slaapstoornis waarbij je spieren vlak voor het in slaap vallen of vlak voor het ontwaken verlamd blijven. Je bevindt je als het ware tussen een droom- en waaktoestand in. Daarbij kunnen ook hallucinaties optreden. De aandoening is niet per se iets ongewoon: tussen 8 en 50% van de wereldbevolking maakt het op een bepaald moment mee. 5% kent regelmatige episodes. Ook beroemdheden zoals Kendall Jenner en zangeressen Zara Larsson en Florence Welch gaven al eerder toe dat ze aan de aandoening leden. Dichter bij huis vertelden Temptation-Pommeline en Jamilla Baidou in Het Laatste Nieuws over hun beangstigende ervaringen.
Geesten
"Ik was aan jaar of vijftien toen het voor het eerst gebeurde", vertelt Pommeline. Ze beschrijft hoe ze plots wakker leek te worden en een zwart silhouet in de hoek van de kamer zag staan. Die kwam dichter, Pommeline bleef verlamd. "Ik kreeg geen adem meer, plots voelde ik een enorme druk op mijn borstkas. Het leek wel alsof iemand enorm hard op mijn borstkas kwam duwen. De 25-jarige dacht aanvankelijk dat ze geesten zag, omdat het leek dat ze gewoon wakker was. Nu begrijpt ze wat er zich telkens voordoet. "Gelukkig kan ik het intussen herkennen en valt het nu minder vaak voor. En als het nu voorvalt reageer ik veel rustiger", klinkt het. Ze merkt dat het erger wordt wanneer ze meer stress heeft. "Ik probeer er dus op te letten dat ik gezond leef en voldoende slaap heb. Trouwens, ook mijn zus had last van slaapverlamming. Maar ook bij haar werd het gelukkig beter toen ze ouder werd.
De oorzaak van slaapverlamming is voor alsnog een wetenschappelijk raadsel. Wel treedt het meestal op tijdens de remslaap, wanneer enkel de ogen, het hart en de longen nog actief zijn. Chris French, psycholoog aan de Universiteit van Londen, maakt de vergelijking met slaapwandelen. "Het is normaal dat je spieren tijdens de remslaap - wanneer je je meest realistische dromen beleeft - verlammen om te vermijden dat je je dromen ook uitvoert, zegt hij. Voor we wakker worden, krijgen we weer controle over onze spieren, maar bij mensen met slaapverlamming loopt er iets fout in deze fase.
Verkrachting
Ook Jamilla Baidou, met meer dan 160.000 abonnees populair op YouTube, heeft last van de slaapstoornis. "Het gebeurde vier jaar geleden voor het eerst, toen ik op een zondag een middagdutje deed", vertelt ze aan HLN. "Ik lag op mijn rug te slapen toen ik plots wakker werd en mijn ogen open deed, maar ik kon me niet meer bewegen. Het was alsof ik compleet verlamd was. Mijn vader liep rond in huis, die was bezig met papierwerk. Ik hoorde mijn vader door de kamer wandelen en kon later ook alles navertellen wat hij had gedaan en gezegd. Maar op dat moment kon ik hem niet aanspreken. Ook Jamilla ervoer een drukkend gevoel op de borst en wist totaal niet wat er gebeurde. "Mijn hartslag schoot enorm in de hoogte. Ik dacht dat ik aan het sterven was: een héél beangstigend gevoel", klinkt het. "Ik wist toen niet dat die aandoening bestond en had er ook nog nooit van gehoord."
Net als Pommeline traden er bij Jamilla ook hallucinaties op. En hoewel het bij de meesten om demonen om enge wezens gaat, was het bij mij nog veel erger", aldus de YouTube-ster. Ze hallucineerde hoe een vriend op haar kroop en haar verkrachtte. "Een verschrikkelijke ervaring, net omdat het zo realistisch leek. Ik heb die vriend na die nachtmerrie ook letterlijk uit mijn leven gebannen. Niet dat hij schuld treft, maar ik was daar zo emotioneel van aangedaan dat ik hem gewoon niet meer wilde zien."
Une publication partagée par Jamilla Baidou (@jamillabaidou) le
Tips
De 27-jarige Jamilla kan de signalen intussen ook herkennen. Ze heeft er volgens haar meer last van wanneer ze op haar rug in slaapt valt. Ze geeft de lezers ook enkele tips mee: "het is belangrijk om niet in paniek te schieten, want je weet dat het tijdelijk is." "Het kan Daarnaast is het belangrijk om niet in paniek te schieten, want je weet dat het tijdelijk is. En het kan ook een oplossing te zijn om je te focussen op een bepaald punt in je lichaam, om zo het gevoel' terug te krijgen. Focus al je aandacht bijvoorbeeld op één vinger, en als je deze kan bewegen volgt de rest van je lichaam normaal snel.
Volgens experten is een goed slaappatroon de weg naar remedie voor slaapverlamming. Alcohol en cafeïne vermijden voor het slapengaan kan daarbij helpen. Ook moet je niet te veel eten vlak voor je gaat slapen. En zoals Jamilla al aangaf, kan op je rug slapen leiden tot een gebrekkige slaap en zo tot slaapverlamming. Je kan ook aan je partner vragen je wakker te maken van zodra je vreemde gedragingen vertoont. Maar zelfs weten dat er zoiets als slaapverlamming bestaat, kan al helpen, zo toonden ook de getuigenissen van Pommeline en Jamilla aan. "Het helpt je te beseffen dat je niet gek bent en dat het niet echt geesten en demonen zijn", aldus professor French.