Onder een grijs en dreigend wolkendek en begeleid door een toondove straatartiest met een doedelzak, betreden ze het stationsplein van Oostende. De kleurrijke, enthousiaste bende van baby's, kinderen, ouders en senioren valt meteen op tussen de schuifelende dagjestoeristen. Niet verwonderlijk, want ze zijn niet de Brusselaars die normaal gezien naar 't zeetje afzakken.
De bende is hier op initiatief van Paspartoe, de vrijetijdspas waarmee vooral kansarme Brusselaars gratis of tegen een verminderde prijs naar een culturele activiteit kunnen. In principe gaan die activiteiten altijd door in de hoofdstad, maar tijdens de zomer trekt de organisatie ook de deuren naar andere delen van het land open.
Onverhoopt succes
Het bont gezelschap start de dag met een wandeling van het plein naar het Leopoldpark, waar het Familiepark van Theater aan Zee (TAZ) zich geïnstalleerd heeft. Suzy Bleys posteert zich achteraan de kolonne en aanschouwt de stoet met een tevreden glimlach. Zij werkt op het kabinet van Brussels minister Pascal Smet (sp.a), die als lid van het College van de Vlaams Gemeenschapscommissie bevoegd is voor Cultuur, Jeugd, Sport en Stedelijk Beleid, waaronder ook Paspartoe valt.
"In totaal zijn we vandaag met een 140-tal mensen op stap, inclusief de begeleiders van de vier andere organisaties die ingegaan zijn op ons aanbod. En dat terwijl we initieel hoopten aan tachtig deelnemers te geraken. Er is duidelijk nood aan deze initiatieven in Brussel", zegt ze terwijl ze het verkeer op het voetpad tegenhoudt. "Het doel is om hen de stad uit te krijgen en de combinatie van Oostende en TAZ is daar perfect voor. We vragen voor de hele dag een bijdrage van 2 euro. Het is bewust niet gratis, omdat niet iedereen zich daar comfortabel bij voelt."
Een logisch compromis, want het gezelschap dat wandelt richting het Leopoldpark is opmerkelijk divers. Zowel Paspartoe als de vier andere aanwezige organisaties focussen elk op een andere groep van mensen met moeilijkheden. Verenigingen Waar Armen Het Woord Nemen bundelt twee organisaties die zich inzetten voor mensen met financiële problemen, het CAW HOBO is een dagcentrum voor Brusselse thuislozen en A Place To Live is een vrijwilligersorganisatie die kwetsbare moeders, kinderen en jongeren op weg helpt. Ook via Globe Aroma, een kunstenhuis voor creatieve nieuwkomers, zijn er verschillende gezinnen aanwezig.
"De drempel verlagen"
Maar het doel van de dag is om die zorgen even opzij te schuiven en te genieten van deugden van Oostende, zoals een toneelvoorstelling van Theater aan Zee. "Het was een heel mooie voorstelling, allez, meer een poppenkast", antwoordt een deelnemer terwijl hij geniet van de picknick in het park. "Maar misschien meer iets voor kinderen, die houden van zo'n théâtre muet." De man is een rasechte Brusseleir uit de Brabantwijk, maar heeft het niet breed en gaat daarom vaak langs bij De Schakel. Dat is een wijkcentrum dat mensen uit het isolement wil halen en hen zelfredzaam wil maken met computerlessen, praatcafés of hulp bij hun administratie.
Naast hem zit Frans, de struise begeleider van het centrum. "Wij willen de instapdrempel naar beneden halen", zegt hij. De organisatie helpt hen ook met wat Frans "hun grootste obstakel" noemt. "We proberen de angst weg te nemen. Ze zijn vaak bang om iets fout te doen, zoals niet weten welke brief reclame is en welke een rekening. Of sommige vrezen dat iemand ontdekt dat ze illegaal rondlopen. Die angst komt nog eens bovenop hun dagelijkse praktische problemen." Frans wil nog meer vertellen, maar het gesprek wordt onderbroken door Wiske, zijn tachtigjarige moeder en vrijwilligster in het centrum, die hem influistert dat ze stiekem nog een derde pistolet voor hem heeft kunnen bemachtigen.
Typisch Belgisch zomerweer
Wanneer de donkere wolken iets later hun regenachtige belofte inlossen, staat er een koppel met de voeten in het zand naar de zee kijken. Bosman en Tura Al Sirasj heten ze. Ze kwamen na hun vlucht uit Irak in Deinze terecht en zijn hier via Globe Aroma. Het is haar eerste bezoek aan de kust en ze vragen me lachend waar de zon blijft. Nog voor ik een goed excuus kan bedenken, worden we afgeleid door hun drie kinderen die voorbij rennen. Zij kwamen samen met hun moeder drie maanden geleden in België aan. Hun vader is hier al twee jaar.
"Een dag als vandaag is vooral tof voor hen. Hier kunnen ze zich uitleven", aldus Bosman. "Ze volgen al drie maanden Nederlandse les en oefenen de taal op een dag als vandaag." Hij vertelt me nog snel dat hij en zijn vrouw volgende maand aan de cursus starten, maar moet gaan schuilen voor de druppels. De groep, allemaal gekleed in blauwe poncho's, staat ondertussen al klaar om te vertrekken naar het Zandsculpturenfestival. Het gezin Al Sirasj waait me uit en begint aan het laatste deel van wat hen de komende jaren bekend zal worden als een typische Belgische zomerdag.
Xavier Vuylsteke de Laps