Felix van Groeningen: "Als iemand de titel van je film op zijn arm tatoeëert... Dat voelt raar. (lacht) Ik vind het nog altijd waanzinnig hoe The Broken Circle Breakdown' omarmd is, vooral in Frankrijk. Dat was ook al zo met De Helaasheid der Dingen', zij het in iets mindere mate. Weet je, ik begin nu pas te beseffen wat ik intussen heb opgebouwd. Het is geen geluk meer, denk ik." (lacht)
Dat bewijst Belgica' eens te meer: je won er in de VS de regieprijs mee op het prestigieuze Sundance filmfestival. Bovendien zal de film door een deal met Netflix zowat overal ter wereld te zien zijn. Hoe blij ben je daarmee?
"Mijn producent Dirk Impens heeft even getwijfeld, maar ik was meteen superenthousiast. Ik denk dat Netflix perfect is voor deze film. Het is het juiste moment om op die kar te springen. Oké, het betekent misschien dat heel wat mensen mijn film op een klein scherm zullen zien in plaats van in de bioscoop, maar anders zouden ze hem misschien helemaal niet zien. Wie weet hebben we er binnen een jaar spijt van, he - we weten tenslotte niet hoe Netflix het juist gaat aanpakken. Maar nu moeten we gewoon springen." (lacht)
Belgica' is een veel wildere, meer ongepolijste film dan The Broken Circle Breakdown'. Een bewuste keuze?
"Ja. Belgica' is een reactie tegen de netheid waarmee we The Broken Circle' gefilmd hadden. Ik ben er heel fier op, maar de opnames waren soms frustrerend omdat er minder vrijheid was. Iets veranderen op het laatste moment, kon vaak niet. Daarom had ik nu echt heel veel goesting om dingen uit te proberen. Ik wilde weer wat meer rock-n-roll. En als ik dat soort film wilde maken, moest ik dat nu doen. Niet binnen vijf jaar. Ik had ook voor een Amerikaans project kunnen kiezen. Ik ben jarenlang bezig geweest met een verfilming van Brooklyn Follies', een boek van Paul Auster. Ik had het scenario geadapteerd en mocht de film ook regisseren. Maar toen het bijna zover was, voelde ik plots heel duidelijk: 'Nee, ik moet nu Belgica' maken'. Kijk, Hollywood trekt me echt aan, maar tegelijk heb ik er veel reserves bij. Als ik het doe, wil ik het goed doen. Ik moet mezelf kunnen zijn."
Waarom heb je nooit gecommuniceerd over die Paul Auster-verfilming? Dat zou groot nieuws geweest zijn.
"Mja. Ik ben al superlang bezig met dat Amerikaanse verhaal. Sinds de selectie van De Helaasheid der Dingen' in Cannes heb ik een manager in de VS. Maar dat ik met Brooklyn Follies' bezig was, heb ik altijd stilgehouden. Ik vind het ellendig om daarmee uit te pakken. Of misschien geloofde ik het zelf niet, en had ik het gevoel: Wat moet ik daar?'"
Dat gevoel heb je nu duidelijk niet meer, want binnenkort ga je Beautiful Boy' draaien voor Plan B, het productiehuis van Brad Pitt. Moet je geregeld met de grote baas vergaderen?
"Nee. Het is zijn bedrijf, maar het zijn twee andere mensen die de films maken. Dat doen ze onafhankelijk van hem, maar in hun achterhoofd houden ze er wel altijd rekening mee dat die films iets voor hem zouden kunnen zijn."
Met andere woorden: wie weet sta jij binnenkort Brad Pitt te regisseren?
"Geen idee. Ik kan er niets over zeggen. Het is in ieder geval een prachtige rol een vader die zijn zoon van de drugs wil redden , en de producenten willen sowieso een grote naam casten."
Terug naar Belgica' dan: het café uit de titel is gebaseerd op de Gentse Charlatan, in de jaren 80 geopend door jouw vader. Wat betekent de Charlatan voor jou?
"De Charlatan is zowat mijn hele adolescentie. Mijn vader is ermee begonnen toen ik 12 was. Toen ik oud genoeg was om een pint te drinken en een sigaret te roken, begon ik er te werken, en plots gingen ook mijn eigen maten er uit. Net op het moment dat het café begon te boomen. Een fantastisch periode was dat. Mijn vader heeft de Charlatan gehad tot ik 23 was. Tegen die tijd had het al wat van zijn pluimen verloren. Drugs, geweld... Het leuke cafeetje van het begin, waar alles kon en alles mocht, begon stilaan in iets helemaal anders te veranderen. Mensen kwamen er op de duur alleen nog om wat te dansen en om wijven binnen te doen. (lacht) Tegenwoordig is de Charlatan erg clean geworden. Op een bepaalde manier is dat goed, maar er is ook iets verloren gegaan. En toch vind ik het nog altijd een wijze plek. Het blijft een heel authentiek café, waar iedereen welkom is, en dat tegelijk toch iets hips heeft."
Naast je eigen herinneringen diende ook het verhaal van de twee broers die de Charlatan in 2000 van je vader overnamen als inspiratiebron.
"Ja, we hebben een mengeling van die twee periodes gemaakt, en aangelengd met fictieve elementen. De hoofdpersonages in Belgica' zijn geënt op de echte broers, Gerald en Joris. Hoe ze samenkwamen en het café weer goed lieten draaien, maar ook hoe een van de twee op den duur uit de bocht ging, wat tot een split heeft geleid. Oorspronkelijk was het niet de bedoeling om zo dicht bij hun verhaal te komen. Ik heb me daar ook even ambetant bij gevoeld. Maar zij vonden het oké. Zolang het voor de buitenwereld maar duidelijk zou zijn dat het uiteindelijk fictie was."
Tot slot: de film barst van de live-optredens. Klopt het dat je vrienden van Soulwax niet alleen alle nummers hebben geschreven, maar ook de bands eigenhandig hebben samengesteld?
"Ja. Stephen en David Dewaele hebben echt alles gedaan: de tien bands die je in de film ziet, hebben zij volledig bedacht. Dat had ik hen eigenlijk helemaal niet gevraagd. (lacht) Maar zij hebben me wel vanaf het begin gezegd dat ze het zo wilden doen. Ik zei hen: Dat gaat enorm veel werk zijn'. En dat is ook gebleken: ze zijn er bijna een jaar mee bezig geweest! Dat had ik nooit van hen durven vragen..."
Lieven Trio
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Belgica (3/5)
Niemand weet de dolle waanzin van een stevig feestje zo te vangen als Felix van Groeningen. De schoonheid, de lelijkheid, de roes. Je zag het al met flarden in Dagen Zonder Lief' en De Helaasheid der Dingen'. Maar in Belgica', zijn vijfde film, trekt hij je volledig kopje onder in een bad van beats en bier.
Hij toont de op- en neergang van een populair danscafé gelijkenissen met de Charlatan in Gent zijn allerminst toevallig , en van de broers Jo en Frank (rauwe, compromisloze vertolkingen van Stef Aerts en Tom Vermeir) die er de plak zwaaien. Het is een bedwelmende trip van hemel naar hel. Het eerste uur zwelgen we samen met de broers in wilde party's en levendig in beeld gebrachte live-optredens. Maar door Franks steeds roekelozere gedrag komt hun Ark van Noach voor verschoppelingen en feestneuzen in woelig water terecht.
Belgica' is een tragisch verhaal van verloren onschuld, en op papier een hartverscheurende (want gedoemde) lovestory tussen broers. Maar zoals je op een hevig feestje soms je gezelschap kan kwijtraken, zo verloren wij in het nachtelijke gewoel ook het contact met Jo en Frank. Of eerder: door het duizelingwekkende verteltempo duurde het te lang voor dat contact er überhaupt was. Tussen de caféproblemen door is er aanvankelijk nauwelijks tijd voor intiemere momenten met de broers de relatie met hun vader, die cruciaal is voor hun onderlinge band, verdiende bijvoorbeeld wat meer schermtijd. Pas in het laatste halfuur sloeg bij ons de ontroering toe. Belgica' is, voor alle duidelijkheid, nog altijd een Belgische film hors catégorie. Felix van Groeningen ademt cinema en heeft ballen van staal. Maar van hem zijn we intussen gewend dat hij diep in onze ziel pookt. En dat gebeurt hier iets te weinig.
