Hongarije kreeg al heel veel kritiek te verduren voor zijn zogenaamde antihomowet. Op initiatief van de regerende conservatieve partij Fidesz beperkt of verbiedt de wet de toegang van minderjarigen tot inhoud die «een afwijking van de eigen identiteit gebaseerd op het geslacht bij geboorte, geslachtsverandering of homoseksualiteit» promoot of afbeeldt. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen noemde de wet al meermaals een «schande» en zei dat hij juridisch onderzocht werd. Dat onderzoek heeft nu tot een inbreukprocedure geleid.
De Commissie is van oordeel dat de wet op maar liefst zeven punten de Europese regels overtreedt. Het gaat om het onrechtmatig hinderen van audiovisuele diensten, over het met de voeten treden van het vrij verkeer (de wet is ook op buitenlandse content van toepassing), tot het niet-naleven van de wetgeving met betrekking tot de bescherming van persoonsgegevens. Maar het belangrijkste is dat de Commissie een juridische grond gevonden heeft om te staven dat Hongarije de menselijke waardigheid, de vrijheid van meningsuiting en van informatie, het recht op de eerbiediging van het privéleven en het recht op niet-discriminatie schendt, zoals die beschreven staan in het Handvest van de grondrechten. «Wegens de ernst van deze overtredingen», aldus de Commissie, schendt Boedapest ook artikel 2 van het Europees Verdrag.
Disclaimer
Ook een disclaimer die begin dit jaar op een kinderboek moest worden geplaatst, is de Commissie een doorn in het oog. Het gaat om een boek waarin LGBTIQ-personen voorgesteld werden. Zij bezondigen zich volgens de Hongaarse autoriteiten aan «gedrag dat afwijkt van de traditionele rolverdeling tussen de geslachten». De disclaimer moest precies dat duidelijk maken. «Hongarije beperkt de vrijheid van meningsuiting van de auteurs en de uitgevers, en discrimineert op onrechtmatige wijze op grond van seksuele geaardheid», vindt de Commissie.
‘LGBT-vrije zones’
Tegen Polen is eveneens een procedure opgestart. Daar worden de nationale autoriteiten verweten niet voldoende te hebben meegewerkt met de Commissie toen ze om een onderzoek vroeg naar de ‘LGBT-vrije zones’ die vanaf 2019 op verschillende plaatsen in het land waren uitgeroepen. Het gaat telkens om resoluties, maar toch vreest de Commissie dat die het niet-discriminatiebeginsel schenden, op grond van seksuele geaardheid. Voor haar onderzoek had ze de hulp van Warschau nodig, maar die is niet over de brug gekomen. «Zo hindert Polen de Commissie bij het uitoefenen van haar bevoegdheden», luidt het.
In het Europees Parlement reageert Sara Matthieu (Groen) tevreden met de inbreukprocedures. «Eindelijk», zegt ze. «Ik vraag samen met de Groenen al jaren om harde sancties en het financieel bestraffen van die lidstaten. De twee lidstaten hebben 2 maanden om te reageren en hun discriminerende wetgevingen terug te schroeven, ik verwacht helaas niet dat ze dat zullen doen.» Specifiek wat Polen betreft, zegt Matthieu dat de ’LGBT-vrije zones’ gefinancierd worden met Europees geld. «Het bestaan én financieren van die zones is totaal onaanvaardbaar.»
«Geen respect»
Woensdagavond verwierp het Poolse Grondwettelijk Hof nog een beslissing van het Europees Hof van Justitie. «Dit toont aan», zegt Matthieu, «dat de lidstaat totaal geen respect heeft voor Europese regels. En dat terwijl Polen weigert te antwoorden op vragen van de Commissie over misbruik van Europees belastinggeld. Gezien Polen en Hongarije de rechtsstaat uithollen en Europese waarden schenden, moet de Commissie keihard optreden. Indien ze dat niet doet, zal het parlement ze daartoe dwingen via gerechtelijke procedures.»
Ook Kathleen Van Brempt (Vooruit) vindt het terecht dat er procedures zijn opgestart. «Geen actie was geen optie», schrijft ze op Twitter. «Maar er is meer nodig dan deze juridische procedure om de rechten van de LGBT+-gemeenschap in de hele Europese Unie te beschermen. De Commissie moet zo snel mogelijk uitvoering geven aan haar #LGBTI Action Plan.»