Fifty Shades of Grey was zeker geen literair of filmisch meesterwerk. Het volgt een zeer eenvoudige verhaallijn, hergebruikt clichégesprekken en had het leesniveau van het derde leerjaar. En toch zijn er ontzettend veel vrouwen die de trilogie verslonden en deze week naar de bioscoop trokken.
In haar boek Fifty Shades of Women's Desires: The Allure of Twilight, Fifty Shades, And Other Pop Culture Phenomena vraagt Dr. Niloo Dardashti, psycholoog en relatiecoach, zich af waarom de boeken en de film zoveel succes hebben. Ze onderzoekt met welke facetten van het boek vrouwen een connectie maken, over fantaseren en wat de onderliggende implicaties van die verlangens zijn. Ze komt tot zeven grote redenen waarom Fifty Shades of Grey uitgegroeid is tot een bestseller.
1. We kwamen nog nooit een man tegen die over alle kwaliteiten beschikt die Grey heeft
Je kan niet ontkennen dat zijn combinatie van bedachtzaamheid en mannelijkheid wild aantrekkelijk klinkt. "Het is een combinatie van dingen die er meestal niet zijn, wat Christian Grey zo aantrekkelijk maakt in de ogen van veel vrouwen," zei Dr. Dardashti. "Je kent geen man die zo afgestemd is op jouw gevoelens, zelf zo gevoelig is en tegelijk ook super mannelijk is."
Er is een reden dat romantische films en boeken over dit type persoonlijkheid gaan: hij bestaat namelijk niet in het echte leven. "Mannen in romantische films zijn gebaseerd op een bijna onmogelijke mix van kwaliteiten die de meeste vrouwen waarderen in een man," legt ze uit.
Vooral in de vroege stadia van haar relatie met Grey, vraagt Anastasia nooit naar zijn gevoelens. Hij maakt zelf altijd duidelijk dat hij haar wil. Hij wacht geen dag om te reageren op een sms of een date te plannen, zoals we gewend zijn.
"Lezen over deze fantastie-man is boeiend want het gaat om een ongewoon voorval dat vrouwen stiekem willen tegenkomen in hun eigen leven."
2. Je herbeleeft de gevoelens die je had met je eerste grote liefde
Christian Grey is de eerste liefde van Anastasia Steele en wij beleven die mee. We zijn daar met haar wanneer ze al die leuke, tintelende emoties ervaart. Lezers die een langdurige relatie hebben en misschien het gevoel hebben vast te zitten in een bepaalde routine, krijgen met Fifty Shades opnieuw de kans om verliefdheid te ervaren zoasl het in het begin was.
Zelfs als je single bent, krijg je de ervaring hoe het is om jezelf helemaal te verliezen in iemand die ook van je houdt. "Het gaat om het gevoel dat je niet genoeg kan krijgen van die persoon," stelt Dardashti. "En net zoals je niet genoeg kan krijgen van je partner, kun je er niet genoeg van krijgen erover te lezen."
3. De seksuele spanning tussen Grey en Steele
"Voor veel vrouwen is voorspel het meest spannende deel van de seks," zegt Dardashti. "En wat denk je? In Fifty Shades is er zeker geen tekort aan voorspel."
"Het boek leest alsof je verleid wordt in een andere wereld. Het geeft de lezer het gevoel sexy te zijn, wat vooral bevredigend is voor zij die seksueel gefrustreerd zijn in hun eigen leven. Zelfs Anastasia zou instemmen als je zegt dat de opbouw naar het moment vaak het beste deel is."
4. We zijn chemisch gefascineerd door het thema van liefde
Als je verliefd bent, heb je een sterk gevoel van euforie. Volgens Dr Dardashti worden dopamine, een neurotransmitter geassocieerd met plezier, en oxytocine, een hormoon, beide aangemaakt in dat euforische stadium van verliefdheid. "Wat er dan in je hersenen gebeurt, beïnvloedt je gedrag, zelfs als je het zelf niet beseft."
Romantische films en boeken profiteren van dat tedere gevoel door zich met hun verhalen alleen te richten op het begin van de relaties. "Je wordt in het verhaal gezogen en het is niet onwaarschijnlijk dat je zelf dopamine aanmaakt terwijl je leest."
Het is belangrijk dat dit niveau van euforie niet duurzaam is en dat merk je in een echte relatie, maar Fifty Shades of Grey is op zo'n manier geschreven dat de euforie blijft waardoor het onze aandacht ook blijft krijgen.
5. Porno in boekvorm
Fifty Shades of Grey is niet alleen een manier om te ontsnappen uit ons eigen bestaan, maar het is ook een seksuele ontsnapping zoals masturbatie of het kijken naar porno. En ook hier gaat het om chemische reacties. "Mensen worden geil terwijl ze lezen," zegt Dardashti. "Het is dus duidelijk dat er op chemisch vlak iets gebeurt."
6. Het door Hollywood geromantiseerde ideaal
"Vooral voor degenen die de neiging hebben om de grenzen tussen fantasie en het echte leven te doen vervagen, heeft Hollywood ons opgezadeld met dit waanidee van de perfecte relatie of ideale man. Zij maken gebruik van Anastasia als zeer onvolmaakt maar daarom herkenbaar personage dat op zoek is naar de perfecte man en het idee heeft dat ze zelf niet perfect is tot ze hem gevonden heeft. Het is een val en we trappen er massaal in. We beginnen onszelf of onze relatie te vergelijken met de personages in het boek."
7. Spel om controle
"Fifty Shades is bovendien aantrekkelijk voor vrouwen die het gevoel hebben dat ze alles onder controle hebben," legt Dardashti uit. "We moeten veel rollen vervullen en er is nog steeds een deel van ons dat ervan houdt dat ook de man af en toe de controle volledig overneemt. Zoals Christian Grey."
Het boek geeft toegang tot het paradoxale verlangen de controle te hebben en gecontroleerd te worden. "Vooral in combinatie met BDSM, wat een zekere vrijheid in zich heeft omdat we ons volledig overgeven aan de dominante persoon. Het idee en de strijd om de controle is alomtegenwoordig in de hele roman en dat doet ons denken over ons eigen leven en onze eigen verlangens," besluit ze.