Een sapjesdieet of glutenvrij eten zijn de huidige gezondheidstrends maar het is niet wetenschappelijk bewezen dat die gezond zijn en vele mensen weten ook niet wat het net doet. Maar op zich is dat niets nieuws. Mensen gaan al eeuwenlang op zoek naar allerhande vreemde middeltjes die hun leven verlengen of hen gezonder maken. Soms groeit zo'n middeltje uit tot een trend, zonder dat mensen weten hoe het werkt of wat het doet. Soms geloven medische experten zelfs dat zo'n middeltje gunstige effecten heeft tot het tegendeel wordt bewezen. De geschiedenis leert ons echter dat sommige van die middeltjes, die lange tijd gebruikt werden om de 'gezondheid' te verbeteren, erg schadelijk kunnen zijn. Hier zijn 11 voorbeelden van 'wondermiddeltjes' die uiteindelijk ongezond zijn.
1. Radioactieve drankjes
Aan het begin van de twintigste eeuw dachten mensen dat radioactieve spullen gezond waren. Onder de radioactieve zaken bevonden zich kettingen met radium tegen reuma, lakens met uranium tegen artritis, radioactieve make-up waardoor je huid niet ouder zou worden en radioactief water. Radioactief water werd bijzonder populair wanneer er radioactiviteit werd ontdekt in warmwaterbronnen waarvan men dacht dat ze genezende krachten hadden. Eben Byers, een bekende Amerikaanse industrieel, dronk drie flesjes radioactief water per dag, tot hij stierf in 1932. Toen hij stierf opende de Wall Street Journal met de kop "Het radiumwater werkte perfect totdat zijn kaak eraf viel".
2. Kraakbeen van haaien
Het kraakbeen van haaien wordt verkocht als een supplement dat kanker zou kunnen genezen. De chirurg John Prudden begon in de jaren '50 met onderzoek naar medische gebruiken van het kraakbeen van dieren. Volgens hem kon het gebruik van dierlijke kraakbeen tumors doen krimpen, hoewel andere onderzoeken dat resultaat niet konden nabootsen. In 1992 verscheen het boek "Haaien krijgen geen kanker" en het kraakbeen van haaien werd populair in de alternatieve geneeskunde. Maar wetenschappers weten al meer 150 jaar dat haaien wel kanker kunnen krijgen en voor de helende werking van haaienkraakbeen bestaat geen enkel wetenschappelijk bewijs.
3. Hoestsiroop met heroïne
In 1898 bracht het farmaceutische bedrijf Bayer een hoestsiroop met heroïne op de markt. Nog vreemder was dat het specifiek gericht was op kinderen. In 1914 oordeelde de Verenigde Staten dat heroïne enkel gekocht mocht worden met een doktersvoorschrift en pas in 1924 werd heroïne er verbannen. Andere opiaten als morfine worden vandaag nog gebruikt maar in principe enkel in geval van verschrikkelijke pijn.
4. Aderlatingen
Aderlatingen waren een medisch 'wondermiddel' tot in de negentiende eeuw. Bij deze procedure lieten dokters bloed uit het lichaam van hun patiënten stromen om allerhande ziektes en kwaaltjes zoals longontsteking, koorts, rugpijn, hoofdpijn, reuma, melancholie,... te genezen. De procedure ontstond in het oude Egypte en verspreidde zich van daar naar het Romeinse rijk. De procedure werd meer dan 2.000 jaar gebruikt. Oorspronkelijk dachten artsen dat kwade geesten ziektes veroorzaakten en dat bloed die uit het lichaam zou lokken. Later dachten dokters dat aderlating de vochtbalans in je bloed zou herstellen, zodat je zou genezen. Uiteindelijk werden aderlatingen gebruikt om hoge bloed druk aan te pakken. Dokters dachten dat je hart minder hard moet werken als je minder bloed in je lichaam hebt.
5. Kwikzilver tegen SOA's
In de zestiende eeuw werd kwikzilver gebruikt als een geneesmiddel tegen syfilis. Eerst smeerden ze het goedje uit op het geïnfecteerde lichaamsdeel maar dat maakte het erger. Nadien verdampten ze kwikzilver, zodat ze het konden inademen. Dokter John Hunter beweerde dat hij zich zo had genezen van syfilis. Hij beweerde echter ook dat hij 'per ongeluk' syfilis had opgelopen . Er was geen enkel bewijs van genezing. Syfilis is een ziekte die in remissie kan gaan voor periodes van twee tot drie jaar, waarschijnlijk verwarde Hunter die remissie met genezing. Uiteindelijk stierf Hunter aan een hartaanval tijdens een discussie.
6. Tabak
In de vijftiende eeuw rookten de oorspronkelijke inwoners van Amerika tabak voor hun plezier, maar ook om hoofdpijn en een verkoudheid te genezen, ziektes en vermoeidheid te voorkomen en zelfs als verdovingsmiddel. Toen de plant in Europa werd geïntroduceerd dacht men dat tabak een wondermiddel was, dat allerhande ziektes en kwaaltjes kon oplossen. In India dacht men zelfs dat tabak goed is voor de tanden, wat leidde tot een tandpasta met tabak. Uiteindelijk werd die verboden.
7. Lobotomie
De eerste lobotomie werd uitgevoerd in de jaren '90 van de negentiende eeuw. Men dacht dat dat een oplossing was voor psychische aandoeningen. In de Verenigde Staten voerden artsen tussen 1940 en 1960 op zo'n 40.000 mensen een lobotomie uit. Rond die tijd had neuroloog Walter Freeman een snelle methode uitgevonden voor een lobotomie. Hij zou een patiënt verdoven met een elektrische schok en nadien een soort ijspriem inbrengen in de hersenen, boven het oog. Hij bewoog de ijspriem heen en weer om zo de zenuwbanen te vernietigen.
8. Slangenolie
In Amerika is "snake oil salesman" een gezegde voor iemand die nutteloze producten verkoopt. Die uitspraak vindt zijn oorsprong rond de tijd toen Chinese arbeiders meewerkten aan de spoorwegen in Amerika. Die Chinese arbeiders brachten uit hun thuisland slangenolie mee, gemaakt van Chinese waterslangen. Die slangenolie werkte daadwerkelijk ontstekingsremmend. Toen lokale oplichters lucht kregen van de slangenolie begonnen ze zelf ook olie te verkopen. Die olie kwam ofwel van ratelslangen en had niet dezelfde eigenschappen als de Chinese olie, of was olie die zelfs niet van slangen kwam.
9. Lintworm
Aan het begin van de twintigste eeuw infecteerden mensen zichzelf met lintwormen om gewicht te verliezen. Het idee was dat de parasiet mee zou eten van het voedsel dat de mensen aten en dat de calorieën zo gedeeld worden met de worm. Het probleem met lintwormen is dat deze buikpijn, hoofdpijn, misselijkheid, diarree, constipatie, opzwelling en vitaminetekort met zich meebrengen. Ze kunnen ook meningitis, epilepsie en dementie veroorzaken.
10. Cocaïne
Net als heroïne werd cocaïne gebruikt als medicijn, het was zelfs aanwezig in de eerste coca-cola. De euforische, stimulerende en pijn verlichtende effecten maakte cocaïne toen het perfecte middeltje als je een beetje pep nodig had. Zelfs Sigmund Freud nam regelmatig cocaïne. Naar zijn vrouw schreef hij ooit het volgende: "Ik neem regelmatige enkele kleine hoeveelheden cocaïne tegen depressie en spijsverteringsproblemen met fantastisch succes als gevolg."
11. Vitamin Water
Dit 'gezonde' drankje is zo oud nog niet maar het toont aan hoe dit probleem blijft bestaan. Het Amerikaanse Center for Science in the Public Interest klaagde Coca-Cola in 2009 aan omdat ze Vitamin Water als een gezond product naar voor schoven. Het centrum zei dat de 33 gram suiker die zo'n flesje bevatte schadelijk zijn voor de gezondheid en onder andere diabetes en obesitas veroorzaken. De nadelen waren veel groter dan de voordelen van de vitamines. Coca-Cola reageerde door te zeggen dat de flesjes duidelijke labels hebben en dat niemand bijgevolg zal denken dat dit een gezond product is.
