De Amerikaan Randy Gardner wou niet geloven dat men slaap nodig heeft. Daarom voerde hij een zelf-experiment uit, en bleef 11 dagen en 24 minuten lang wakker, zonder het gebruik van medicijnen, drugs of andere stimulerende middelen. Uiteindelijk moest hij het opgeven, hij kreeg last van paranoia, hallucinaties en een heel scala aan andere afwijkende verschijnselen. De recordhouder is overigens terug te vinden in het Guinness book of Records.
Het hoeft niet te verbazen dat slaaponthouding gebruikt wordt als ondervragings- en zelfs marteltechniek. Dat kan leiden tot de dood. In labonderzoek is gebleken dat proefdieren die men gedwongen wakker houdt, uiteindelijk sterven.
Nog altijd niet overtuigd? Onderstaand lijstje toont wat je te wachten staat als je chronisch slaapgebrek zou ondervinden.
1. Auto-ongelukken
Te weinig slaap stapelt zich op, en kan plots opduiken op ongelegen momenten zoals achter het stuur. Uit onderzoek is gebleken dat automobilisten met een slaaptekort geen scherp waarnemingsvermogen meer hebben. Meer zelfs: het zou gevaarlijker zijn om te rijden met slaapgebrek dan wanneer je dronken bent! Het verschil zit 'm in het zelfbewustzijn: dronken chauffeurs weten doorgaans dat ze te veel alcohol in het bloed hebben, terwijl een doodvermoeide persoon zich niet altijd bewust is van zijn toestand.
2. Inefficiënte hersenen
Slaap je minder omdat je anders bepaalde dingen niet gedaan krijgt? Dan zal je bedrogen uitkomen. Slaapgebrek maakt ons brein namelijk veel minder efficiënt. Omgekeerd helpt regelmatig een dutje doen je hersenen om effectief te blijven. Studies tonen aan dat mensen met slaaptekort een enorme hoeveelheid bloed naar hun prefrontale cortex' (voorhoofd-hersenen, gebruikt voor bewust denken en gedrag), pompen. Je hersenen werken draaien op volle toeren om de effecten van het slaapgebrek te compenseren. En al die energie wordt niet in andere zaken gestopt, slechts in het wakker houden van je bewustzijn. Verloren energie dus!
3. Korte termijngeheugen naar de haaien
Waarnemingen gaan altijd via het kortetermijngeheugen alvorens ze worden opgeslagen in het langetermijngeheugen. Als je slaapgebrek hebt, dan is je actieve werkgeheugen vaak als eerste aangetast. Zelf-experimenteur Randy Gardner werd na elf dagen wakkerblijven gevraagd welke getallen men krijgt als men herhaaldelijk 7 van 100 aftrekt. Hij stopte bij 65 en geraakte niet meer verder.
4. Lange termijngeheugen ook weg
Ook je lange termijngeheugen sijpelt geleidelijk aan weg. Ons brein heeft namelijk slaap nodig om alle waarnemingen te integreren en te verwerken. Je kunt het dus wel vergeten om vaardigheden aan te leren als je een chronisch slaapgebrek hebt.
5. Geen opmerkzaamheid
De wakkere mens is enorm alert. We kunnen de kleinste bewegingen zien, voelen of horen, terwijl slaapgebrek die 'superkrachten' doet verdwijnen. De slaperige mens is niet in staat om zich te concentreren en reageert slecht en traag.
6. Plannen lukt niet
Na ongeveer 36 uur wakkerblijven begint je vermogen tot plannen en coördineren van tijd en acties te wankelen. Tests hebben aangetoond dat een belangrijk deel van je hersenen simpelweg ophoudt met werken. Vandaar dat mensen met een slaapgebrek gemakkelijk in een 'gedragscirkel' blijven hangen, en steeds dezelfde handeling herhalen, of juist blijven rondlopen in een waas van twijfel, in plaats van beslissingen te maken.
7. Terugvallen op gewoontes
Je gewoontes zitten ingebouwd in je automatische denkpatroon, en vragen dus minder interventie van je prefrontale cortex . Daarom laten mensen met slaaptekort hun beslissingen vaak afhangen van hun al dan niet goede gewoontes. Zo eten ze bijvoorbeeld significant meer fastfood.
8. Minder gevoel voor risico
Mensen met te weinig slaap zijn minder goed in staat om risico in te schatten. Men heeft dit onderzocht bij kaartspelers die tot laat in de nacht doorgaan. Al snel komen de spelers vast te zitten in één enkele strategie. Bovendien blijven ze doorgaan met wedden en verhogen.
9. Afstervende hersencellen
Onderzoekers hebben bij muizen vastgesteld dat ongeveer 25% van de hersencellen er de brui aan geven na een lange periode van niet slapen. Andere studies tonen aan dat slaapgebrek cellen in het witte deel van je hersenen doen afsterven.
10. Manie
Wie te lang wakkerblijft, raakt mentaal helemaal van streek. Alle symptomen waarvan manie de verzamelnaam is, kunnen de kop opsteken: psychose, paranoia, hallucinatie, agressie en ga zo maar door.
Foto Pexels