De trend van ongewone fruitbomen is 45 jaar geleden ontstaan. Gedurende meer dan twee decennia bleef dit gebied onbekend voor iedereen (met uitzondering van een handvol enthousiaste pioniers), ondanks het enorme potentieel van het botanische erfgoed en de beschikbare literatuur. De beweging kreeg structuur met de algemene verspreiding van het internet vanaf de jaren 2000, door het creëren van netwerken, het ontstaan van enkele kwekerijen, het opstarten van permacultuur en het organiseren van plantenbeurzen, om tien jaar later een explosie van interesse bij particulieren, permacultuurbeoefenaars en kwekerijen te ervaren. Vandaag de dag zien we een algemene toename in interesse en commercialisering in heel Europa.
De interesse in ongewone fruitbomen kan voortkomen uit een verlangen naar diversiteit, een aantrekkingskracht voor zeldzaamheid of kan teruggaan tot de kindertijd. Een pionier in het veld deelde een jeugdherinnering: een onvergetelijke doorkruising van citrusvelden, met pomelo's zover het oog reikte, gevolgd door, iets lager bij de zee, sinaasappelbomen beladen met fruit, vijf tot acht meter hoog. Volgens deze voormalige voortrekker van de beweging van zeldzame fruitbomen is het essentieel om toegang te hebben tot uitgebreide schriftelijke bronnen om vooruitgang te boeken.
Bij de Kwekerij Bois de Rode Bos, gevestigd nabij Brussel (België), leggen zij zich toe op het aanbieden van een assortiment bomen en struiken die vaak ongewoon zijn. Een deel van hun fruitbomen wordt ter plaatse vermeerderd door zaaien, enten en stekken. Een ander deel wordt geproduceerd door partners die gespecialiseerd zijn in bepaalde fruitbomen. De opbrengst van de verkoop van deze planten stelt hen in staat om hun onderzoeken, die volledig zelfgefinancierd zijn, voort te zetten.
Zij selecteren planten op basis van wetenschappelijke studies, meningen van lokale kwekerijen & van amateurverzamelaars. Vervolgens testen ze ze in het veld. Op basis van hun observaties vermenigvuldigen ze de meest geschikte en bieden ze deze aan particulieren en professionals aan.
Of het nu gaat om smaak, voedingswaarde of medicinale interesse, of het behoud van het milieu, elke gepresenteerde fruitboom heeft zijn eigen voordelen en verdient het om meer terrein te winnen in België.
We sluiten dit inleidende artikel af met enkele woorden van advies, geleend van een vooraanstaande enthousiasteling: als je begint, maak dan kennis met de verschillende categorieën fruitbomen en richt je vervolgens op wat je het meest aanspreekt of wat het meest geschikt lijkt voor jou. Het is mogelijk om bijvoorbeeld één variëteit van elke categorie te selecteren. En als je al een liefhebber bent van klassieke fruitbomen, lijkt het kiezen voor een regionale variant een goede optie. In alle gevallen zijn ongewone fruitbomen vooral een zaak van plezier of fun.