Ze krijgt de prijs voor haar strijd tegen de onderdrukking van vrouwen in Iran en haar inzet voor mensenrechten en vrijheid voor iedereen, zo luidt de motivatie. De activiste staat aan het hoofd van het Defender of Human Rights Center, samen met Shirin Ebadi die in 2003 de Nobelprijs voor de Vrede won. Met die organisatie zet Mohammadi zich in voor meer vrouwenrechten en voor de afschaffing van de doodstraf in haar land.
Mohammadi zit momenteel opgesloten in de beruchte Evin-gevangenis van de Iraanse hoofdstad Teheran, waar ook onze landgenoot Olivier Vandecasteele heeft vastgezeten. Ook de Iraans-Zweedse professor Ahmadreza Djalali, die de Vrije Universiteit Brussel (VUB) vrij probeert te krijgen, zit nog altijd in die gevangenis opgesloten.
«Historisch moment»
Het Nobelcomité verklaarde bij monde van zijn voorzitter Berit Reiss-Andersen te «hopen» dat Iran Mohammadi nu zal vrijlaten. Volgens de Verenigde Naties gaat het om een bekroning van «de moed en de vastberadenheid van de Iraanse vrouwen». Haar familie spreekt over een «historisch en belangrijk moment voor de strijd voor de vrijheid in Iran».
De 51-jarige Narges Mohammadi is een van de bekendste mensenrechtenactivisten in Iran. Ze werd al meermaals opgesloten, en ook nu zit ze dus vast in de Evin-gevangenis. Eind vorig jaar, tijdens de over heel Iran verspreide protesten tegen het regime in Teheran in de nasleep van de dood van Mahsa Amini - de 22-jarige vrouw die stierf nadat ze werd opgepakt door de zedenpolitie- , bracht Mohammadi een verhaal aan het licht over vermoedelijke foltering van tientallen vrouwen in de hoogbeveiligde gevangenis.
Het Iraanse regime heeft Mohammadi 13 keer opgepakt en vijf keer veroordeeld, tot in totaal 31 jaar celstraf en 154 zweepslagen.
351 kandidaten
Tegen de achtergrond van een gespannen geopolitieke situatie met de oorlog in Oekraïne, de klimaatcrisis en een rist van andere conflicten en crisissen in andere delen van de wereld waren dit jaar 259 personen en 92 organisaties genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede. Dat totale aantal van 351 kandidaten was het tweede hoogste ooit.
De prijs wordt sinds 1901 uitgereikt en Mohammadi is de negentiende vrouw die de onderscheiding krijgt. De Nobelprijs voor de Vrede geldt als de belangrijkste politieke prijs ter wereld. Vorig jaar ging de onderscheiding naar mensenrechtenactivisten uit Wit-Rusland, Rusland en Oekraïne. In 2021 wonnen twee journalisten, de Rus Dmitri Moeratov en de Filipijnse Maria Ressa, de prijs voor hun inzet voor de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid.
Het is de enige Nobelprijs die niet in Zweden, maar in Noorwegen wordt uitgereikt. Aan de prijs hangt een geldsom vast van 11 miljoen Zweedse kronen, omgerekend zo’n 950.000 euro. De officiële uitreiking is op 10 december, de verjaardag van wetenschapper en uitvinder Alfred Nobel naar wie de prijs is vernoemd.