Het Parlement keurde voor de zomer het eindrapport van zijn onderzoekscommissie Pegasus goed. Die was er gekomen nadat het massale gebruik van het gelijknamige, in Israël ontwikkelde softwareprogramma aan het licht was gekomen. Producent NSO bleek wereldwijd klanten te hebben die de spyware inzetten tegen journalisten, mensenrechtenactivisten, advocaten en politieke tegenstanders. Verschillende Europese landen werden in het rapport genoemd: Polen, Hongarije, Griekenland, Cyprus, Spanje, maar ook België, waar voormalig minister van Justitie Vincent Van Quickenborne in september 2021 erkende dat Pegasus door de inlichtingendiensten «op legale wijze» kon worden gebruikt.
In juni stelde het Parlement dat spyware alleen mag worden gebruikt door de gerechtelijke autoriteiten van EU-landen waar beschuldigingen rond misbruik grondig zijn onderzocht, waar de wetgeving de aanbevelingen van de Commissie van Venetië van de Raad van Europa en de jurisprudentie van het Europees Hof van Justitie volgt en waar strikte regels inzake uitvoercontrole worden nageleefd. Bovendien zou het gebruik van spyware enkel mogen worden toegestaan voor een vooraf bepaald doel en voor een beperkte periode.
Nog geen opvolging
Nu moeten de Parlementsleden echter vaststellen dat de Europese Commissie nog geen opvolging heeft gegeven aan die aanbevelingen. Ze wordt gevraagd dat dringend te doen. Zo moet tegen eind deze maand worden nagegaan of Cyprus, Griekenland, Hongarije, Polen en Spanje aan de voorwaarden voldoen om spyware te blijven gebruiken.
Nieuwe gevallen van het misbruik van spyware in de voorbije weken en maanden hebben volgens het Parlement aangetoond dat het bestaande wettelijke kader niet volstaat om misbruik te voorkomen. Zo werd de Russische journaliste Galina Timsjenko, die in Duitsland in ballingschap leeft, het slachtoffer van Pegasus-spyware, terwijl ook Europarlementsleden zelf geviseerd zijn. In Griekenland, Polen en Spanje lopen dan weer spraakmakende onderzoeken, terwijl in Frankrijk een bedrijf spyware zou hebben verkocht aan ondemocratische regimes.
Voedingsbodem kwaadwillig gedrag
Het stuit de MEP’s tegen de borst dat er berichten opduiken over schendingen van de exportcontroles van het dual-usegebruik van spionagesoftware, maar dat ook daar geen opvolging aan gegeven wordt. Dat creëert volgens hen een voedingsbodem voor kwaadwillig gedrag.
De Belgische Saskia Bricmont (Ecolo) was lid van de Pegasus-onderzoekscommissie. Zij verwijt de Europese Commissie zich achter de bevoegdheden van de lidstaten te verstoppen, «terwijl de veiligheid van Europa op het spel staat». De lidstaten zelf kunnen zich volgens haar niet blijven beroepen op «het vage concept van nationale veiligheid, wanneer sommigen deze kwaadwillige software uitvoeren naar autoritaire regimes en dictaturen».
Hilde Vautmans (Open VLD) vindt dat de Europese democratie van binnenuit wordt ondermijnd en uitgehold. «Deze praktijken kunnen we niet tolereren op ons grondgebied en ze tasten onze internationale geloofwaardigheid aan. Hoe kunnen we buiten Europa opkomen voor de democratie en rechtsstaat, als die in de EU zelf worden ondermijnd?»
Alles wat je echt wilt weten vind je op Metrotime.be