Je hoofdpersonage, Nora, is diep onder de indruk als ze voor het eerst op de lagere school komt. Wat herinner jij je nog van jouw eerste schooldag?
Laura Wandel: «Hoe moeilijk het was. Ik wist niet hoe alles werkte, hoe ik me moest integreren tussen de andere kinderen, hoe ik me moest gedragen. En ik herinner me vooral de speelplaats, het ondraaglijke lawaai en al die rondlopende kinderen. Ik vond geen plekje voor mezelf om te spelen.»
Heb je snel kunnen wennen?
«Dat ging in golven. Soms lukte het goed en ik heb ook veel mooie herinneringen aan die periode uit mijn leven. Maar soms voelde ik me plots weer verloren en alleen. Zo gaat dat in een groep mensen. Het is geen rechtlijnig parcours. Dat probeer ik ook te vertellen in deze film. De relaties in een groep veranderen de hele tijd, en dat maakt het net interessant. Zo leer je om je aan te passen en overeind te blijven in het leven.»
Is dat ook de reden waarom je graag een film wou maken rond dat moment uit een mensenleven?
«Ja, die eerste dag op de lagere school is een enorme schok voor een kind. Je wordt voor het eerst echt uit de cocon van je thuis gehaald. Oké, je bent al naar de kleuterschool geweest en je weet dus een beetje wat het is, maar de lagere school is toch iets helemaal anders. Zeker in Brussel, waar ik naar school ben geweest. Daar beland je meteen op een speelplaats met alle anderen, dus ook kinderen van 12 jaar. En er is veel minder toezicht van volwassenen.»
Je kortfilm ‘Les corps étrangers’ neemt de kijker mee naar een zwembad, in ‘Un monde’ gaat het over een speelplaats, en je volgende project draait blijkbaar rond een ziekenhuis. Wat trekt je aan in die locaties?
«Ik hou ervan om een microkosmos te bestuderen. Als ik begin te schrijven, start ik ook vaak bij een specifieke locatie. Het helpt me om me te focussen. En een school is een enorm rijke locatie. Ik had ook het idee om een verhaal te vertellen over twee kinderen uit hetzelfde gezin die zich willen integreren in een nieuwe groep, het daar moeilijk mee hebben en daardoor in conflict komen met elkaar.»
Was het altijd de bedoeling dat ‘Un monde’ zich van begin tot eind op de school zou afspelen?
«Absoluut, en ook dat ik het hele verhaal zou vertellen op het niveau van de kinderen. Letterlijk ook, want ik wou de camera niet hoger tillen dan hun ooghoogte. Die ideeën waren er van bij het begin. Maar het heeft toch lang geduurd voor het scenario op punt stond. Ik heb er vijf jaar aan geschaafd om tot de essentie door te dringen.»
Nora’s oudere broer Abel wordt gepest op school. Heb je na het maken van deze film een duidelijker idee van de reden waarom kinderen anderen pesten?
«Als filmmaker vind ik het vooral belangrijk om geen oordeel te vellen, en ook om geen antwoorden te zoeken. Het is mijn job om de kijker een ervaring te laten beleven en door de ogen van een personage te laten kijken. Los daarvan heb ik de indruk dat het geweld niet uit de lucht komt vallen. Een kind, en eigenlijk ook een volwassene, wordt pas gewelddadig wanneer het niet gehoord en geholpen wordt. Je kunt dat geweld ook pas oplossen door te luisteren.»
Abel begint op de duur zelf ook te pesten, en dat kun je zelfs ook van Nora zeggen.
«Ik denk dat we allemaal op een bepaald moment ofwel pester ofwel slachtoffer ofwel getuige zijn geweest. De grens tussen die drie posities is ook heel dun. Daarom dat slachtoffers zo vaak zelf pesters worden, soms zonder dat ze het beseffen. Het is een heel complex fenomeen, en het is dan ook fout om mensen meteen te bestempelen als een pester of een slachtoffer. Je kunt bijvoorbeeld Antoine, de jongen die in mijn film Abel lastigvalt, een pestkop noemen, maar op andere momenten voel je dat de relatie met zijn vader ook niet goed zit. Zijn gewelddadig gedrag is misschien het enige wapen dat hij heeft om duidelijk te maken dat er iets scheelt.»
RECENSIE UN MONDE****
Van bij de eerste scène trekt ‘Un Monde’ je zijn wereld binnen en raakt je hart: Nora huilt tranen met tuiten, recht in de camera. Ze gaat voor het eerst naar de lagere school en is doodsbang om haar thuis en haar papa achter te laten. Haar grote broer Abel troost haar en zegt dat hij haar zal helpen. Maar dan ziet Nora dat hij gepest wordt. Het kleine meisje zal de microkosmos van de lawaaierige speelplaats moeten ontcijferen en beslissen of ze haar broer wil helpen of verraden. Dat kinderlijke wereldje lijkt (al dan niet bewust) op die van de volwassenen, die we zelden zien. ‘Un monde’ is een krachtige film met een extreem heldere visie (strakke kadrering, verfijnde geluidsband). Regisseur Laura Wandel confronteert ons (opnieuw) met de jungle van de school en de kleine trauma’s die ons gevormd hebben. Met veel meesterschap en gevoel weeft ze een intiem verhaal, een huis-clos dat zich op school afspeelt maar buiten beeld naar de bredere maatschappij kijkt. Een indrukwekkende en immersieve ervaring die je absoluut in de bioscoop moet gaan zien. (em)