Het gaat om een olieverfschets op een houten paneel van 38 bij 27,8 centimeter met een beeltenis van Jezus aan het kruis. Het werk dateert van tussen 1642 en 1645 en maakte deel uit van de privécollectie van verzamelaar Abraham Bredius, die nu in handen is van de gemeente Den Haag.
Abraham Bredius kocht het paneel in 1921 al in de overtuiging dat het werk door Rembrandt was geschilderd. Verscheidene kunsthistorici trokken dat later in twijfel, en schreven de schets toe aan een navolger. Het werk was echter moeilijk te beoordelen. Overschilderingen en latere vernislagen bemoeilijkten een analyse van de kunstenaarshand, het materiaalgebruik en de verfbehandeling.
Zelfportret
Recent kreeg restaurator Johanneke Verhave het werk in handen. Zij verwijderde alles dat het zicht op het oorspronkelijke werk benam, waarna Jeroen Giltaij - voormalig hoofdconservator voor oude schilder- en beeldhouwkunst bij het Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam - concludeerde dat het werk van Rembrandt zelf moet zijn geweest.
Er werd onder meer een onscherp gezicht ter hoogte van de benen van Jezus ontdekt. De experts nemen aan dat het om Rembrandt zelf gaat, omdat zo’n zelfportret ook voorkomt op een ander schilderij van hem met hetzelfde thema. Voorts wijzen volgens het Museum Bredius en Giltaij onder meer de compositie en de lichtinval op groot talent. «Interessant is ook dat Rembrandt in de schets voor de ruiter te paard een element uit eigen werk heeft hergebruikt. Vrijwel dezelfde ruiter komt namelijk voor op een ets van Rembrandt, die omstreeks 1629 wordt gedateerd», aldus het museum.
Daarnaast werd er samen met het Rijksmuseum in Amsterdam ook modern technisch onderzoek gedaan, met infrarood- en röntgentechnologie. Dat wees uit dat het paneel zelf uit 1634 dateert en dat het materiaalgebruik een toeschrijving aan Rembrandt in ieder geval niet in de weg staat.
Fortuin
Dat de waarde van de kleine olieverfschets nu de lucht ingaat, is een understatement. Vorig jaar trok de Nederlandse staat nog 150 miljoen euro uit voor de aankoop van het schilderij ‘De Vaandeldrager’ van Rembrandt. In 2020 wisselde het beroemde zelfportret van Rembrandt van eigenaar voor bijna 14 miljoen euro. En in 2018 werd de ets ‘Ecce Homo’ van Rembrandt voor omgerekend 3 miljoen euro verkocht bij veilinghuis Christie’s in Londen.