Het was al bekend dat de Commissie een plafond (’cap’) zal voorstellen op de winsten die bedrijven maken die elektriciteit produceren uit bijvoorbeeld duurzame energie en kernenergie. Zij produceren tegen een lage kostprijs, maar profiteren van de hoge elektriciteitsprijzen, die bepaald worden door de laatste aanbieder die op de markt nodig is om aan de vraag te voldoen - vandaag het peperdure gas. De details van het voorstel worden later op de dag gepresenteerd, maar volgens voorzitter von der Leyen moet de ingreep dus 140 miljard euro opleveren. Uit documenten die dinsdag uitlekten, zou de Commissie de winsten boven een elektriciteitsprijs van 180 euro per megawattuur willen afromen.
«Buitgewone winsten zijn verkeerd»
«Deze bedrijven hebben totaal onvoorziene inkomsten, die hun stoutste dromen te boven gaan», legde von der Leyen uit. «In onze sociale markteconomie geldt winst maken als een goede zaak. Maar in deze tijden is het verkeerd om buitengewone recordwinsten te boeken - dankzij de oorlog en ten koste van de consument. In deze tijden moet winst worden gedeeld en ten goede komen aan degenen die daar het meest behoefte aan hebben.»
Van de grote olie-, gas- en steenkoolbedrijven verwacht de Commissie een «crisisbijdrage», zei von der Leyen. Ook daarover trad ze niet in detail, maar Commissiedocumenten die al circuleerden, suggereren dat die bijdrage zal worden vastgelegd op 33% van dat deel van de jaarwinst dat hoger ligt dan een drempel van 20% boven de gemiddelde winst van de drie voorafgaande jaren. Woensdagmiddag, omstreeks 14.30 uur, stellen vicevoorzitter Frans Timmermans en commissaris voor Energie Kadri Simson het energiepakket voor. Op 30 september willen ze dat voorleggen aan de Europese ministers van Energie, die dan opnieuw bijeenkomen in Brussel.
Noodmaatregelen
«Dit zijn allemaal noodmaatregelen en tijdelijke maatregelen waar we aan werken, zoals ook onze discussies over prijsplafonds», schetste von der Leyen. Maar over die laatste maatregel, waar onder meer België hard op aandringt, kon ze tijdens haar toespraak nog niets zeggen. De energieministers vroegen de Commissie een algemeen prijsplafond op gas te onderzoeken, maar zelf is ze daar een koele minnaar van. Mogelijk levert het Commissiewerk pas over enkele weken resultaat op. Maar hoe dan ook blijft het realiseren van lagere gasprijzen de doelstelling, zei von der Leyen.
Hervorming van markt
Ze legde ook uit hoe de Commissie de impact van de gasprijs op de vorming van de elektriciteitsprijs wil verminderen. Von der Leyen stelt een «diepgaande en omvangrijke hervorming» van de elektriciteitsmarkt in het vooruitzicht. «De huidige opzet voor de elektriciteitsmarkt (...) doet de consument geen recht meer. De voordelen van goedkope energiebronnen moeten ook de consument ten goede komen.»
Tot slot zullen energiebedrijven die met financiële problemen kampen, op liquiditeitssteun kunnen rekenen. In oktober zal de Commissie daarom een hervorming van de tijdelijke kaderregeling voor staatssteun voorstellen. Die moet overheidsgaranties mogelijk maken.