Het verdrag met Iran was dinsdag voer voor debat in de bevoegde Kamercommissie. Daarbij vielen heel wat kritische stemmen en bedenkingen te horen. N-VA-fractieleider Peter De Roover zette de toon. «De keuze is of ons land een betrouwbare partner is in de strijd tegen terrorisme, of dat we als land chanteerbaar worden.» Hij bedoelde daarmee dat «schurkenstaten» aanslagen kunnen plegen en er ongestraft mee wegkomen. Want als de dader wordt gevat, plukt Teheran gewoon een Belg van straat, wordt die opgesloten en weet Iran dat België uiteindelijk wel door de knieën zal gaan, luidde de redenering.
Hij vreest met andere woorden dat Belgen morgen meer gevaar zullen lopen door het verdrag in wet te gieten. «We lopen het risico dat Belgen als wisselmunt bij het nekvel zullen worden gevat. Dat is wat fundamenteel op tafel ligt. Misschien is het volgende commando al een aanslag aan het voorbereiden, wetende dat het niets kan overkomen.»
Djalali valt niet onder strikte toepassing
Daarbij aansluitend wilde de N-VA’er weten of er garanties zijn dat het verdrag niet zal worden gebruikt om Assadi uit te leveren aan zijn thuisland. Assadi werd veroordeeld tot 20 jaar cel voor zijn betrokkenheid bij het beramen van een aanslag. «Ik kan daar geen voorafname over doen», reageerde minister Van Quickenborne. Wat Djalali betreft, gaf de minister aan dat hij niet onder de strikte toepassing van het verdrag valt - hij heeft immers niet de Belgische nationaliteit. Maar dat belet ons land niet zijn inspanningen voort te zetten om Djalali vrij te krijgen.
Groen lijkt De Roover te volgen
Niet enkel op de oppositiebanken weerklonk kritiek. Ook binnen de meerderheid werd gewezen op het delicate karakter van de deal. De meeste vragen rezen bij Ecolo-Groen. De tussenkomst van fractieleider Wouter De Vriendt vertoonde opvallende gelijkenissen met die van De Roover. «Zetten we hiermee de deur open voor gijzelingsdiplomatie?», vroeg De Vriendt. «U legt de goedkeuring op onze schouders. Ik wil verantwoordelijkheid nemen, maar dan moeten alle elementen op tafel liggen, met alle implicaties van het verdrag», vulde zijn fractiegenoot Samuel Cogolati aan.
Minister Van Quickenborne beseft dat het allerminst op een evidente kwestie gaat. «Mijn kompas is dat van de veiligheidsdiensten. Zij zeggen heel duidelijk: het verdrag niet afsluiten betekent morgen nog meer gegijzelden», aldus de minister. «Dit gaat over het de verdedigen van de belangen van ons land en onze landgenoten.
Internationale voorbeelden
Verschillende Kamerleden verwezen naar andere landen zoals het Verenigd Koninkrijke en Australië die geen gelijkaardig verdrag hebben, maar in het verleden tot een soort ruil met Iran zijn overgegaan. «Ons land heeft de moed gehad personen te vervolgen en veroordelen voor terrorisme. Andere landen doen het op een andere manier: niet vervolgen, niet veroordelen en de zaak snelsnel vergeten. Dat doen wij niet», klonk het. «Wij kiezen voor een instrument van de rechtsstaat.»
Momenteel zit er een 25-tal Iraniërs in een Belgische gevangenis. Om voor overbrenging in aanmerking te komen, moeten beide landen hun fiat geven en moet de veroordeelde zelf akkoord gaan.
Het wetsontwerp kreeg dinsdag nog geen groen licht. Het debat wordt woensdag vanaf 9 uur voortgezet.
Wetsontwerp
De voorbije dagen ontstond er discussie over een wetsontwerp dat ons land in staat zou stellen om gevangenen te ruilen met Iran. Algemeen werd aangenomen dat het akkoord met Teheran er kwam om de in 2017 ter dood veroordeelde Ahmadreza Djalali uit zijn Iraanse cel te halen. De Zweeds-Iraanse gastprofessor aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB) zou dan geruild worden met de Iraniër Assolah Assadi, die vorig jaar in Antwerpen tot twintig jaar cel werd veroordeeld als brein achter een verijdelde aanslag tegen Iraanse oppositieleden.
Nu blijkt in De Standaard dat sinds februari ook een Belgische ngo-medewerker in de cel zit in de Iraanse hoofdstad Teheran. Volgens Iran International, een tv-zender die vanuit Londen in het Perzisch uitzendt en kritisch staat tegenover het regime, gaat het om de hulpverlener Olivier V. De veertiger is tot op vandaag officieel nergens van beschuldigd. Bronnen bij de veiligheidsdiensten vrezen dat hij door Iran is opgepakt om als pasmunt te gebruiken voor Assadi.