De minister-president verwees een paar keer naar de crisis van de voorbije week, waardoor hij zijn Septemberverklaring moest uitstellen. «Voor u staat een nederige man», zei hij, «omdat ik besef dat het proces dat we doorlopen hebben als regering niet fraai was». Maar Jambon (foto) toonde zich ook «trots» op het «ongelooflijk sterke pakket ten voordele van onze gezinnen en bedrijven», zei hij. De vertoning van maandag, toen Jambon met lege handen naar het parlement moest, was «pijnlijk», gaf hij toe. Hij erkende ook dat zijn «ego deuken geïncasseerd heeft». «Wat ik maandag hier heb moeten ondergaan, was pijnlijk. Pijnlijk omdat ik besefte dat ik de Vlamingen toen moest teleurstellen. Maar de dag nadien sta je op en begin je weer te vechten. Dat is wat ik gedaan heb», aldus Jambon.
Dat was een van de momenten waarop de minister-president een applaus kreeg. Maar opvallend: niet alle cd&v-parlementsleden applaudisseerden mee. Lang niet alle wonden lijken geheeld.
Groeipakket
De indexering van het groeipakket (de vroegere kinderbijslag) is de meest in het oog springende maatregel. De regering stond eerder deze week nog dagenlang onder hoogspanning omdat cd&v mordicus voor een volledige aanpassing van het basisbedrag aan de levensduurte streed. De indexering gaat uiteindelijk naar 2 procent, waarmee een besparing die eerder door toenmalig cd&v-minister Wouter Beke werd beslist, wordt teruggedraaid. Die indexering komt er in september volgend jaar, maar in december van dit jaar gebeurt al een extra aanpassing met 1 procent. Daarnaast krijgen gezinnen die recht hebben op een sociale toeslag in de kinderbijslag er dit en volgend jaar 100 euro per kind bij. Die doelgroep wordt daarnaast uitgebreid met 50.000 kinderen. De sociale toeslag stijgt vanaf volgend jaar bovendien met 180 euro per jaar.
Jobbonus
De Vlaamse regering besliste daarnaast om het verbod op afsluitingen van het energienet uit te breiden. Gezinnen mogen niet uitgesloten worden van gas of elektriciteit vanaf 1 november tot eind april. Er wordt 40 miljoen euro extra voorzien voor een minimale levering van gas en elektriciteit. Huurders worden beter beschermd tegen de hoge energieprijzen door de indexering van de huurprijzen aan banden te leggen: verhuurders met een woning met energieprestatiecertificaat E of F mogen de prijzen niet indexeren, de huurprijs voor woningen met EPC-label D mag de index voor de helft aanrekenen. Enkel de woningen met labels A, B of C mogen voor de volle 100 procent indexeren. De regering pompt ook nog eens 100 miljoen extra per jaar in de noodlijdende kinderopvang.
Naast gezinnen kunnen ook werkenden met een relatief laag inkomen op een extraatje rekenen via de jobbonus. Die werknemers krijgen in november een eenmalige bonus van 100 euro. Vanaf volgend jaar wordt de doelgroep uitgebreid naar werknemers die tot 2.900 euro bruto verdienen. Dat kost in 2023 een dikke 67 miljoen euro.
Voor bedrijven is naast 1 miljard euro aan waarborgen en leningen ook 250 miljoen euro aan subsidies voor bedrijven die erg afhankelijk zijn van energie. Tot slot krijgen de lokale besturen extra steun, en wordt er nog eens 200 miljoen euro voorzien om scholen, zorginstellingen en andere publieke instellingen te ondersteunen met hun gestegen energiefacturen.
Begrotingstekort
Een hele waslijst aan maatregelen dus, maar minister van Begroting Matthias Diependaele benadrukt dat de regering in 2027 nog altijd kan aanknopen met het begrotingsevenwicht, zoals bij de begrotingsopmaak van vorig jaar al voorzien was. Dat komt omdat de Vlaamse regering volgens Diependaele voor gerichte steun kiest, voor wie dat het meeste nodig heeft, zei hij donderdag tijdens een briefing voor de pers.
Concreet loopt het tekort de komende jaren iets hoger op dan vorig jaar werd voorzien. Zo houdt de regering voor dit jaar rekening met een tekort van bijna 2,5 miljard euro, tegenover de eerdere raming van 2,25 miljard. In 2023 bedraagt het tekort volgens de huidige prognoses 1,95 miljard euro, tegenover net geen 1,5 miljard euro eerder. Maar daarna moet de begroting volgens Diependaele sneller aanknopen met het evenwicht, om in 2027 een overschot van ruim 225 miljoen te realiseren. Zo’n buffer is nodig om eventuele volgende crisissen de baas te kunnen, is de redenering.
Fetisj begrotingsevenwicht
Ook minister-president Jan Jambon hamert op het belang van een begroting in evenwicht. «Ik maak er een erezaak van om een gezonde begroting door te geven aan de volgende ploeg.»
Tegelijkertijd verwerpt Jambon de kritiek dat de regering de fetisj van het begrotingsevenwicht onvoldoende zou lossen om bedrijven en gezinnen door de crisis te helpen. «We tasten diep in de zakken. Maar dat kan alleen maar omdat we na de coronacrisis meteen de juiste beslissing hebben genomen om een besparingstraject te starten. Als de volgende regering ook met crisissen geconfronteerd wordt, moet de begroting ook hen toelaten om crisismaatregelen te nemen.»