Het akkoord voorziet ook in de mogelijkheid om een alarm te activeren over de bevoorradingszekerheid, waardoor de afname van de vraag naar gas verplicht zou worden. Dat werd dinsdag bekendgemaakt na afloop van een vergadering van de Europese ministers van Energie. «De EU is verenigd en solidair. De beslissing van vandaag toont duidelijk aan dat de lidstaten pal zullen staan tegen elke Russische poging om de EU te verdelen door de energiebevoorrading als wapen in te zetten», verklaarde Tsjechisch minister Jozef Sikela na afloop.
Dat het tot een akkoord kwam, was niet zo vanzelfsprekend. Verschillende landen hadden twijfels geuit over het voorstel dat de Europese Commissie vorige week lanceerde. Anderen waren gewoon tegen het plan en ook België plaatste voorbehoud. «Het bleek toch geen mission impossible», tweette het Tsjechische voorzitterschap.
Uitzonderingen
De 27 kwamen overeen hun vraag naar gas met 15 procent te doen dalen tussen 1 augustus 2022 en 31 maart 2023 met maatregelen die ze zelf mogen invullen, en dat vergeleken met het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar. Elk land zal zich inspannen om dat doel te bereiken. De Raad voorziet echter in een aantal uitzonderingen en mogelijkheden om een afwijking te vragen. Op die manier wil de Raad rekening houden met de specifieke situatie van lidstaten en wil hij verzekeren dat gasverminderingen effectief zijn in de toename van de bevoorradingszekerheid.
Zo kunnen lidstaten een afwijking vragen indien ze een beperkte interconnectiviteit hebben met andere lidstaten en als ze kunnen aantonen dat hun exportcapaciteit of binnenlandse LNG-infrastructuur worden gebruikt om gas ten volle naar andere landen te vervoeren. België valt als doorvoerland onder die voorwaarde. Een afwijking is ook mogelijk als lidstaten hun opslagdoelstelling hebben overschreden, als ze sterk afhankelijk zijn van gas als grondstof voor hun kritische industrie of als hun consumptie het voorbije jaar met minstens 8 procent is toegenomen vergeleken met het gemiddelde van de voorbije vijf jaar.
Liefst geen impact op gezinnen
Bij de keuze van maatregelen om het verbruik te doen dalen, zullen de lidstaten de voorrang geven aan ingrepen die geen impact hebben op gezinnen en diensten die essentieel zijn om de samenleving te laten draaien, zoals kritieke infrastructuur, gezondheidszorg en defensie. Het is de bedoeling dat de lidstaten hun nationale noodplannen updaten, waarin de maatregelen staan die ze plannen om het verbruik te doen dalen, en dat ze regelmatig verslag uitbrengen bij de Europese Commissie over de geboekte vooruitgang.
Het akkoord is een uitzonderlijke maatregel, die voor een beperkte periode zal gelden. Voorlopig geldt het voor een jaar. Tegen mei 2023 zal de Commissie nagaan of een verlenging nodig is en dat in het licht van de toestand op dat ogenblik.